Przekleństwa niewinności

Trudno mi zebrać myśli po przeczytaniu tej książki. Trudno też mówić o książce, która traktuje o samob*jstwach młodych nastolatek, że się podobała. Ale tak — podobała mi się, bo skupia się nie na sposobie, w jakim dziewczyny odebrały sobie życia, ale na emocjach, jakie wywołuje w czytelniku oraz najbliższym otoczeniu sióstr Lisbon oraz w nich samych po tym, jak ich najmłodsza siostra postanowiła jako pierwsza popełnić samob*jstwo.

Lata 70.,amerykańskie przedmieścia. Pięć sióstr Lisbon, Cecilia, Therese, Bonnie, Lux i Mary stają się fascynacją dla nastoletnich chłopców, którzy z czasem zostają świadkami tragedii – w ciągu roku wszystkie dziewczęta popełniają samob*jstwo. Po latach dawni wracają oni pamięcią do wydarzeń sprzed lat, próbując zrozumieć, co doprowadziło do dramatu w rodzinie wychowywanej w surowych zasadach moralnych i religijnych. Ich wspomnienia układają się w pełną tęsknoty opowieść o tajemnicy i utracie.

To portret rodziny, która sukcesywnie rozpada się od wewnątrz. To portret rodzicielskiej, destrukcyjnej, zaborczej miłości, wiedzionej strachem przed najgorszym, w konsekwencji doprowadzającej do najgorszego. To też portret młodych, ślicznych dziewczyn, które intrygują, oczarowują, choć nieświadomie, to rozkochują w sobie chłopców, są tematem licznych plotek, często wyssanych z palca. W rzeczywistości to zahukane, wychowywane w konserwatywnie religijnym i kontrolującym domu nastolatki, które pragną czerpać z życia, być częścią społeczności szkolnej, obracać się wśród rówieśników.

Bardzo podobał mi się sposób prowadzenia narracji. Historię poznajemy dzięki opowieściom dorastających wówczas chłopców, a obecnie dorosłych mężczyzn, którzy wciąż po wielu latach z nostalgią, melancholią, żalem i troską, wracają do wspomnień sprzed lat. Siostry Lisbon były dla nich pierwszymi miłościami, kimś nad kim chcieli roztoczyć, w miarę swoich, co tu dużo mówić, ograniczonych możliwości, parasole bezpieczeństwa. Z jednej strony obdarzali je współczuciem, z drugiej trudnym do opisania podziwem. Były dla nich tajemnicą i obsesją — każda z osobna jawiła się, jako coś kruchego i delikatnego, ale razem były twarde jak skała.

Jestem pewna, że ta książka zostanie ze mną na długo. Nie daje ona jednoznacznych odpowiedzi na to, dlaczego dziewczyny zdecydowały się odebrać sobie życia, możemy się tego jedynie domyślać. Daje za to cały wór emocji, w którym znajdują się niezgoda, smutek, żal, rozpacz, melancholia.

To powieść, której główną bohaterką jest młodość. Trudna, niezrozumiana, odizolowana od swojego naturalnego środowiska, obsesyjnie stłamszona w imieniu czego? Dobra?

Niesamowita, wciągająca, emocjonalnie przytłaczająca. A jako dopełnienie książki, polecam Wam ekranizację w reżyserii Sofii Coppoli o tym samym tytule (dostępna na Netflixie) - film doskonale podbija klimat lat 70. i emocje, jakie wzbudza ta historia.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

ten koniec 

ze stron nadchodzi 

głębszych i smutnych 

powoli się rodzi 

może w myślach dusznych 

a młodość odchodzi

może w uczuciach próżnych 

 

to czas 

na sznur na belce zawieszony 

i okno na oścież otwarte 

na wzrok w pustce utkwiony 

wszystko miałkie i takie rozdarte

nadgarstek w krwi ubroczony 

wszystko niczego jest warte 

 

ta samotność 

choć dookoła tak wiele 

ludzkich dusz i głosów 

te ślady na sercu i ciele 

może od zadanych ciosów 

gdy życie znaczyło niewiele 

zrodzone z tajemnic odgłosów 

 

te kawałki 

których nie można już złożyć 

cząstki, co się na dobre rozpadły 

to obsesja, by za nimi podążyć 

i nadzieje, które tak nagle upadły

czy warto wspomnienia otworzyć 

gdy ich twarze już dawno pobladły? 

 

młodość ze śmiercią przegrała 

zderzyła się z niewinnością 

przekleństwa smutków zabrała 

spoiła się z niemożliwością 

 

Pięć sióstr. Każda odeszła. Bo tego chciały. Bo w środku się chwiały. Za mocno. Tam, gdzie koniec, tam cisza. Są zamknięte oczy. Nie słychać nic. Tylko czas dalej kroczy. Kiedy młodość odchodzi, jakoś bardziej żal. Całe życie przed. Całe życie po. Wszystkie dni nieprzeżyte. Wszystkie drogi nieprzebyte. Dlaczego? 

 

Początki i końce. Nastoletnie odczuwanie. Obrazy przed oczami. Powroty we wspomnieniach. Kiedyś chłopcy, dziś mężczyźni. Swoimi nastoletnimi oczami patrzą na tamte chwile. Na ten młodzieńczy świat zagubiony. Próbują przeżyć to znów. Spojrzeć na tamten świat pełen represji, bierności wobec problemów młodych ludzi, niezrozumienia i duszenia się w szczelnie zamkniętych ramionach rodziców. Bez prawa do dojrzewania na swoich warunkach. A potem już tylko początki i końce nieszczęśliwych dni. 

 

Ostatnio coraz bardziej doceniam literaturę piękną. Szukać w niej lubię znaczeń ukrytych. Grzebać i po swojemu odkrywać. Przeżywać. Ta książka to uczta dla ducha. Pyszny pokarm. Palce lizać. Może mógłby być bardziej doprawiony głębią. Może mocniejszym sznytem. Ale to nic. Bo czułam i chłonęłam. Każdy może tę opowieść zobaczyć inaczej. Zabrać z niej coś innego. A to wiele. Polecam. 

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Najpierw widziałam film. Przeszedł w mojej glowie zupełnie bez echa i szybko o nim zapomniałam. Ale po lekturze Intrygi malżeńskiej postanowiłam też zajrzeć do tej lektury. I chłonęłam ją jednym tchem.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

,,Przepiękna, gdybym miała napisać książkę, to zrobiłabym to dokładnie tak jak Jeffrey" - oceniła Sofia Coppola, która właśnie z próby przeniesienia na duży ekran historii pięciu dziewcząt z rodziny Lisponów uczyniła swój reżyserski debiut. Fakt, książka uwodzi pięknem narracji prowadzonej w pierwszej osobie liczby mnogiej, odurza zmysłową aurą charakterystyczną dla okresu dojrzewania, rozbuchana forma opowieści rymuje się doskonale z duszną atmosferą buzujących hormonów, tłumionej wrażliwości i wyrywających się z okowów małomiasteczkowego konwenansu szczerych i naturalistycznych instynktów. Ta książka to niemal kryminalna historia, w klimacie zbliżona do Pikniku pod wiszącą skałą. Zagadka nie zostanie do końca wyjaśniona, bo nie jest możliwe, by zdiagnozować i wskazać winnego i ofiarę. Zresztą nie o rozwiązanie to idzie, ale o zanurzenie się w śledztwie, próbach, podchodach, obserwacjach z coraz to innej perspektywy, w gromadzeniu dowodów, z których każdy kolejny miast dopełniać obrazu, tylko go komplikuje, odsyła, jak link do kolejnej podstrony, rozrasta się jak dzikie kłącze w kilku nowych intrygujących kierunkach, kuszących, by utartą ścieżkę porzucić i spróbować czegoś jeszcze innego. Pamiętam zresztą, że po przeczytaniu ostatniego zdania, moją natychmiastową, odruchową niemal reakcją był powrót do strony pierwszej, bo żal było ten świat opuszczać, żal wychodzić z tej historii, a przy tym poczucie, że w całym bogactwie opisanych wrażeń, coś mi umknęło, jakaś wskazówka, czyniąca całą tę historię prostą niczym prasowa notatka w tabloidzie, czy jak chcieliby niektórzy arbitrzy elegancji, traktujący rzeczywistość zero-jedynkowo. Obok powieści Klimko-Dobrzanieckiego, to najpiękniejsza książka jaką dane mi było posmakować w tym roku.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Po filmie Sofii Copolli, który powstał na podstawie książki "Przekleństwa niewinności" stwierdziłam, że za lekturę raczej brać się nie warto. Zmieniłam zdanie kilka miesięcy później, gdy w jednym z magazynów poświęconych literaturze trafiłam na znakomity i piekielnie interesujący wywiad z autorem opowieści o samobójczej śmierci sióstr Lisbon. Zabrałam się za czytanie i rychło okazało się, że choć film na podstawie prozy Eugenidesa wielu uznać może za kiepski, sama książka broni się świetnie. Uderza przede wszystkim niezwykła atmosfera tej opowieści, ciekawy styl pisarski, magiczność opisów i wielki tragizm historii, która w filmowym przekazie była spłycona (mnie na przykład zachowanie dziewcząt wydawało się nieco przesadzone, jako że młode aktorki nie potrafiły ukazać powolnej dewastacji psychiki swych bohaterek i ich desperackiej chęci ucieczki, wywołanej nadmiernie surowym wychowaniem, co w książce jest świetnie ukazane). W tym przypadku (jak i w wielu innych) sprawdza się maksyma: "Najpierw książka, potem film", bo ten drugi może tylko zniechęcić.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

To książka jednocześnie zadziwiająco lekka, opisująca główne bohaterki, jak boginie, anioły, i ogromnie ciężka, zwłaszcza kiedy pokazuje codzienną rzeczywistość sióstr Lisbon, zamkniętych w swoim własnym domu jak w więzieniu. Nigdy nie nadużyły zaufania swoich rodziców, oni jednak obsesyjnie boją się o ich cnotę i stopniowo zakazują wychodzenia gdziekolwiek, najpierw na spotkania ze znajomymi, a potem nawet do szkoły, do kościoła czy do sklepu. Dom zaczyna zamieniać w kostnicę, a dziewczyny znajdują własne sposoby na ucieczkę, która w końcu staje się ucieczką ostateczną. Serdecznie polecam, mnie bardzo poruszyło i wciągnęło.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Jedyne, co można o "Przekleństwach niewinności' powiedzieć z całą pewnością to to, że ta książka nie pozostawi nikogo obojętnym. Historia pięciu tajemniczych sióstr, które popełniają samobójstwo daje wiele do myślenia, co jest na dłuższą metę piękne i podkreśla niesamowity klimat powieści. Może i wydarzenia wydają się nierealne, wręcz otulone lekką mgiełką surrealizmu, ale i tak angażują czytelnika w stu procentach. Osobiście jestem urzeczona klimatem książki. Fabuła niekoniecznie podbiła moje serce, ale to, w jaki sposób autor zbudował powieść, która w każdym zdaniu coraz bardziej podkreśla nastrój zadumy i lekkiego szaleństwa jest mistrzostwem świata. Duszną atmosferę życia rodzinnego dziewcząt chłonie się całym sobą i cały czas czuję się związane z tym napięcie. "Przekleństwa niewinności" fenomenalnie grają na emocjach czytelnika, więc jeśli ktoś jeszcze nie miał okazji ich poznać, polecam z całego serca.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Nie wiem ile to już lat minęło jak obejrzałam film Sofii Coppoli pt. "Przekleństwa niewinności". Byłam pod ogromnym wrażeniem i obejrzałam go z zapartym tchem co może być świetną recenzją samą w sobie, bo kinomaniak ze mnie jak z koziej "pupy" trąba. Potwierdzi to pewnie z radością jedna z moich przyjaciółek i fakt, że jeden film mając go już w domu oglądam i obejrzeć nie mogę chyba 3 lata... Dopiero jakiś czas później dowiedziałam się, że to była ekranizacja książki. Pomyślałam, więc że muszę ją zdobyć i zanurzyć się w świat pisany tej niezwykłej i dramatycznej historii.

Na cichych przedmieściach Detroit dochodzi do ogromnej tragedii. W ciągu roku samobójstwo popełnia tam pięć sióstr Lisbon. Najmłodsza z dziewcząt miała zaledwie trzynaście lat i to ona podjęła samobójczą próbę jako pierwsza niestety nieudaną. Potem była kolejna i (niestety?) tym razem udana. Cztery kolejne siostry wydawałoby się, że wracają małymi kroczkami do siebie. Mija prawie rok i prócz momentami dziwnego zachowania rodziców dziewczyn nie dzieje się praktycznie nic, a na pewno nic złego. Ale czy na pewno?

"Przekleństwa niewinności!

To jej samobójczy krzyk pełen żałości.

Nie zgadzała się na ten świat

Pełen bólu, krzywd i wad.

Oddała mi się w swej dziewiczej miłości

Ofiara przekleństw niewinności." *

Historia sióstr Lisbon nie jest pisana ich oczyma. Ich losy wspomina grupka teraz już dorosłych mężczyzn z rzednącymi włosami i wystającymi brzuszkami. Mężczyzn, którzy jako chłopcy nałogowo podglądali dziewczęta, bo byli w nich szaleńczo zakochani.

Przede wszystkim już pierwsze zdanie "Przekleństw niewinności" informuje nas, że żadna z sióstr nie przeżyje. Jeśli wobec tego liczycie, że skoro zakończenie zdradza nam się na samym początku to chociaż dowiecie się co było powodem ich czynów to sie zawiedziecie. Nie, nie wiadomo dokładnie co skłoniło nastoletnie dziewczyny do samobójstw. Nikt nam tego nie zdradzi, a chłopcy, którzy opowiadają to co pamiętają i to, co widzieli nie są w stanie zdradzić zbyt wiele. 

Zadacie sobie zatem pytanie: "To po co w ogóle czytać tę książkę?"

Odpowiem co ta powieść dała mi, a co może dać Tobie i Twoim znajomym. 

W szczególności intelektualne wyzwanie - jeśli czytanie jest dla Ciebie czymś więcej niż bezmyślną rozrywką to "Przekleństwa niewinności" powinny znaleźć się wśród czytanych pozycji przez Was pozycji.

Jeśli szukacie pozycji, która zostanie w Waszych głowach dłużej niż echo ostatniego przeczytanego zdania to jest to książka dla Was.

I co najważniejsze to ta pozycja ma szansę zmienić coś w Waszym życiu. 

Podsumowując choć pierwszemu lepszemu czytelnikowi powieść wyda się męcząca z powodu języka oraz niedokończona, bo nie daje nam na piśmie powodów samobójstw to ja uważam tę książkę za coś naprawdę cennego i wartego poświęcenia uwagi. I co ciekawe mówię to jako osoba, która najczęściej (ale nie zawsze) woli bezmózgie czytanie. Ot byle szybciej i kolejna pozycja. A tu niespodzianka. "Przekleństwa niewinności" zmieniły mój punkt widzenia (zresztą nie są pierwsze i myślę, że nie ostatnie). Myślę, że coraz częściej będę sięgać po coś co będzie wymagało ode mnie skupienia, rozmyślania i najważniejsze - wyłączenia się od otoczenia! Od siebie polecę tę pozycję każdemu, a tylko Wy sami zdecydujecie czy przeczytacie i czy wyciągniecie z tej powieści jakiekolwiek wnioski. Ja swoje mam i zachowam pewnie na długo, a chciałabym na zawsze.

* - Cytat z "Przekleństwa niewinności" Jeffrey Eugenides, str. 190

(Kliknij aby rozwinąć opinię)