Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (2001-2016). Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Tom II
Katarzyna Marszałek

Z recenzji prof. Bogusława Śliwerskiego:

"

Redaktorka tego tryptyku źródeł dokonała tego, co jest jednym z kluczowych etapów pracy naukowo-badawczej historyka wychowania i oświaty, który przedmiotem swoich zainteresowań poznawczych czyni harcerstwo. Nie ma bowiem rzetelnych badań historycznych bez kwerendy źródeł nie tylko w archiwach państwowych czy zbiorach prywatnych, o ile takowe są dostępne, ale także urzędowych publikacji i specjalistycznych czasopism.  Niniejszy zbiór dokumentów jest kontynuacją wcześniejszej edycji źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Polskiego. Tym razem uczona-a zarazem instruktorka harcerska  udostępnia  czytelnikom materiały fundamentalne do śledzenia m. in.  na podstawie oficjalnych stanowisk, uchwał, regulacji normatywnych – genezę i ewolucję Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej.

Jest to o tyle ważne, że ruch harcerski doświadczył dzięki I fali rewolucji „Solidarności” lat 1980-1989 pluralizmu i otwarcia się na zróżnicowanie nie tylko aksjonormatywne własnych rozwiązań organizacyjnych i metodycznych, ale także na alternatywne pedagogie harcerskie , które w mniejszym lub większym zakresie nawiązują do początków i przesłanek światowego ruchu skautowego.  Konieczne jest zatem uświadomienie nie tylko członkom różnych organizacji harcerskich w naszym kraju, ale i funkcjonującym profesjonalnie czy amatorsko poza ZHP - pedagogom, wychowawcom, nauczycielom czy działaczom organizacji społeczno-wychowawczych i opiekuńczych, że każda społeczność socjalizacująca i wychowująca ma prawo do swojej odmienności, różnicy, której zakres wyznaczają odpowiednie regulacje i wynikające z nich zobowiązania wobec wszystkich ich członków – tak tych najmłodszych, jak i ich wychowawców w instruktorskich mundurach.

Takie źródła powinni koniecznie przeczytać dyrektorzy szkół publicznych i niepublicznych, w których lub przy których albo poza którymi ich uczniowie są zaangażowani w proces samowychowania i autoedukacji na podstawie założeń, które są zapisane właśnie w organizacyjnych dokumentach. Kulturoznawczy znajdą w tych źródłach wiedzę na temat tego, jak zmienia się w toku ponad 30 lat ruch harcerski i kultura zachowań oraz postaw jego członków.  Mamy tu przecież do czynienia nie tylko ze zmieniającymi się formami organizacyjnymi, nastawionymi na konkretne działania w świecie intrapsychicznym, społecznym i przyrodniczym, ale także z nasycaniem procesów samowychowawczych symboliką i parcjalnymi zmianami jej znaczeń. Nauczycieli i nadzór pedagogiczny szkół powinni wiedzieć, jakim czynnikom osobotwórczym poddawani są poza szkołą  przez nieprofesjonalnych wychowawców ich uczniowie, podopieczni.

Warto odnaleźć wspólnotę sensów i nawiązywać do ich źródeł oraz przejawów także w procesie dydaktyczno-wychowawczym szkoły. Szkoła nie powinna izolować się od harcerstwa niezależnie od tego, czy jego członkami są uczniowie z ZHP czy ZHR, gdyż dla nauczycieli wiedza o przesłankach wychowawczych tych organizacji i kulturze instruktorskiej powinna być zachętą do nawiązywania z nimi współpracy i włączania ich w sytuacje edukacyjne (w szkole lub poza nią, w harcerstwie czy w środowisku rodzinnym uczniów), które skutkować będą większą trwałością pożądanych zmian w osobowości dzieci i młodzieży.

Dla studentów pedagogiki społecznej ten zbiór jest znakomitym wsparciem w zrozumieniu specyfiki wychowawczej środowisk, które mają swoje tradycje i kulturę organizacyjną. Dzięki  tym źródłom może powstać wiele interesujących prac badawczych i tym samym dyplomowych o charakterze komparatystycznym, monograficznym czy historycznym. Podziwiam ogrom pracy, jaką musiała włożyć w przygotowanie tych tomów Katarzyna Marszałek, bowiem odsłania czytelnikom czystość źródeł, które czekają na kolejne odczytania, interpretacje czy analizy poprzeczne lub historyczno-problemowe. Gratuluję Oficynie Wydawniczej „Impuls” podjęcia się edytorskiego zadania, którego wartość w połączeniu z reprintami dotychczas w większości nieznanych współczesnym Polakom  publikacji wybitnych postaci ruchu skautowego i harcerskiego okresu II Rzeczypospolitej – pod tytułem „Przywrócić pamięć” – stanowią obowiązkową już biblioteczkę dzieł zachowujących nie tylko w pamięci społecznej, ale i oświatowej, naukowej i publicystycznej wiarygodność harcerskiego ruchu w naszej Ojczyźnie".

Oficyna Wydawnicza Impuls  http://impulsoficyna.com.pl/recenzje/rozwoj-zwiazku-harcerstwa-rzeczypospolitej-2001-2016-tom-ii,1844.html