Serce za bezcen. Tajemnice Kijowa t. 2

Samsonowi Kołeczko i Serhijowi Chołodnemu trafia się sprawa nielegalnego handlu mięsem. Mężczyzna, którego aresztowano w wyniku śledztwa, pod nadzorem czekisty Abiazowa, wskazuje nazwiska tych, którzy odkupili od niego poszczególne partie mięsa. Kołeczko i Chołodny rozpoczynają żmudny etap przesłuchań. W tym samym czasie, ukochana Samsona, Nadia, zostaje porwana. Kołeczko prowadzi poszukiwania na własną rękę. Trop, z pomocą chińskich czerwonoarmistów, prowadzi do kolejarzy tworzących tajną policję. Sprawa zaczyna robić się niebezpieczna... Czy Samsonowi uda się rozwikłać tajemnicze zniknięcie Nadii i zakończyć pomyślnie sprawę handlu mięsem? Kim tak naprawdę jest Nikanor Abiazow?

"Serce za bezcen" to drugi tom cyklu Tajemnice Kijowa. Intrygująca, pełna niedopowiedzeń i psychologicznych zależności, konstrukcja fabuły, zachwyci każdego miłośnika detektywistycznych powieści, karmiąc najbardziej wybredne gusta. Niedość powiedzieć, że została ona zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami, na podstawie dokumentów Czeka, by już mieć pewność, że to, z czym spotka się czytelnik na kartach powieści, nosi znamiona świetnej historii, owianej tajemnicą i strachem, który nieustannie przenikał mieszkańców Kijowa, pod rządami bolszewików. Książkę czytałam z zapartym tchem, była dla mnie jak powiew świeżości, w porównaniu z kryminałami ociekającymi krwią i budzącymi grozę. Tutaj napięcie trzymało z innego powodu. Akcja osadzona w bolszewickiej rzeczywistości już sama w sobie napawa jakimś trudnym do nazwania lękiem. Autor zapraszając czytelnika w codzienność Samsona Kołeczko, umożliwia śledzenie toku myśli głównego bohatera, pozwala spojrzeć na świat jego oczami, przez co łatwiej wczuć się w opisywane wydarzenia, zaobserwować mnogość ludzkich zachowań, posmakować goryczy życia, zadziwić drobnymi radościami, jak np. możliwość zjedzenia lepszego obiadu czy zdobycie słodyczy z potajemnej produkcji. Wielowątkowość powieści nie daje czasu na nudę. Subtelny humor wpleciony w sensacyjne i obyczajowe fragmenty, nadaje pewnej lekkości.
Jestem zachwycona tą książką. Muszę przyznać, że niespodziewałam się tak wyśmienitego, napisanego ze smakiem, kryminału. Polecam!

Andrij Kurkow po raz kolejny zabiera czytelnika do Kijowa, miasta pogrążonego w chaosie rewolucji, gdzie codzienność miesza się z ideologią, strachem i przetrwaniem. „Serce za bezcen” to druga część cyklu „Tajemnice Kijowa”, ale można ją czytać niezależnie jako osobną opowieść o moralności, lojalności i miłości w czasach, gdy wszystko wokół się rozpada.

Głównym bohaterem jest młody milicjant Samson Kołeczko, człowiek uczciwy, lecz niepozbawiony wątpliwości. Kiedy trafia na tajemniczą kałużę krwi wypływającą spod drzwi szopy, zostaje wciągnięty w śledztwo, które prowadzi go w sam środek sieci podejrzeń, donosów i politycznych napięć. W dochodzeniu towarzyszy mu tajemniczy i budzący nieufność czekista Abiazow, którego obecność dodaje sprawie mrocznego i niebezpiecznego tonu. Na domiar złego Samson przeżywa osobisty dramat zniknięcie ukochanej Nadii, co nadaje historii emocjonalną głębię i wprowadza wątek romantyczny. Poszukiwanie kobiety staje się dla niego równie ważne jak odkrycie prawdy o zbrodni. Ten delikatny wątek uczuciowy nadaje książce wyjątkowy charakter i wyróżnia ją spośród typowych powieści kryminalnych.

Kurkow jeszcze mocniej niż w pierwszej części wnika w klimat porewolucyjnego Kijowa, miasta na granicy epok, gdzie ścierają się dawne ideały z nowym porządkiem. Autor maluje obraz Kijowa z niezwykłą czułością, pokazując miasto pełne kontrastów z jednej strony brudne, rozbite i zmęczone wojną, z drugiej tętniące nową energią i chaosem rodzącego się systemu. Widzimy ulice spowite mgłą, ciemne podwórka, biura milicji i targowiska, gdzie każde spojrzenie może zdradzić lub uratować życie.

Pod powierzchnią kryminalnej intrygi kryje się refleksja nad tym, jak ideologia wpływa na zwykłych ludzi i jak cienka jest granica między przetrwaniem a zdradą. Kurkow łączy elementy powieści detektywistycznej z humorem, groteską i absurdem, dzięki czemu ciężar historii zostaje złagodzony, a bohaterowie stają się bliżsi i bardziej ludzcy. „Serce za bezcen” to mieszanka kryminału, powieści historycznej, romansu i dramatu obyczajowego, w której każdy element ma znaczenie. Styl autora może na początku wydawać się szorstki i pozbawiony ozdobników, ale szybko okazuje się, że doskonale oddaje ducha epoki surowość, biedę i nieufność.

Kijów Kurkowa żyje własnym rytmem, pełen szeptów, dymu i lęku. Autor nie potrzebuje dramatycznych scen, by oddać grozę czasu, wystarczy skrzypienie podłogi w biurze milicji czy milczenie przesłuchiwanych. Dzięki temu powieść ma niepowtarzalny klimat retro, a jednocześnie brzmi zaskakująco współcześnie. „Serce za bezcen” to nie tylko kryminał, ale też opowieść o przetrwaniu, miłości i moralności w świecie, który zatracił zdolność rozróżniania dobra od zła. Kurkow tworzy historię tak sugestywną, że czytelnik niemal czuje zapach prochu i chłód kijowskich ulic, zanurzając się w atmosferę miasta, które żyje mimo wszystko.

Powieść kryminalna, która mimo trudnego okresu historycznego, wywołuje ciepłe emocje, jest swego rodzaju balsamem dla duszy - takie określenia przychodzą mi do głowy po lekturze "Serca za bezcen" Andrija Kurkowa, drugiego tomu serii Tajemnice Kijowa. Książkę można czytać niezależnie od tomu pierwszego, nieznaczenie też się od niego różni. Na plus. Historia przenosi czytelnika o sto lat wcześniej do Kijowa, gdzie w przeciągu czterech lat władza zmieniała się kilkanaście razy... To ważne i wyraźne tło historyczne, jednak my przyglądamy mu się z perspektywy zwyczajnego człowieka, który chcąc nie chcąc, do tej zmiennej rzeczywistości też się dostosowuje. To codzienność, w której każde dobro jest luksusem, a główny bohater choć sam nie ma wiele, to jednak właśnie tę emocję wokół siebie roztacza. A świat odpłaca mu się tym samym. Samson to młody człowiek z sercem na dłoni, który przypadkiem zaczął pracę w milicji. W tym tomie jednak niewiele jest przypadku, Samson przejmuje kontrolę. Nad życie prywatnym, które układa sobie z ukochaną i nad życiem zawodowym, w którym przychodzi mu rozwiązać sprawę wypływającej spod drzwi szopy krwi... I tak jak jego codzienność, tak i sprawa szybko okazuje się absurdalna, ale co, kiedy władza i prawo wymaga? Trzeba śledztwo kontynuować. I tak znając sprawcę towarzyszymy Samsonowi w zbieraniu materiałów i dowodów, na podstawie których wydany zostanie wyrok. W równie absurdalny sposób, co wszystko. Autor świetnie gra tutaj czarnym humorem, co równocześnie łagodzi wydźwięk powieści, daje poczucie przyjemnej lektury, a zarazem przeraża chyba jeszcze mocniej, szczególnie kiedy w głowie cały czas ma się wydarzenia współczesne. Bogata, zabawna, ale i wiele wnosząca w świadomość czytelnika historia, naprawę warto po nią sięgnąć! A ja już odliczam miesiące do premiery tomu trzeciego... 

Niektórzy pisarze mają talent do kreowania postaci bardzo poczciwych, budzących sympatię i jakoś tak prawdziwie nieporadnych, zwyczajnych. Do tego grona zaliczyłbym Andrija Kurkowa, którego bohaterowie to normalni ludzie, wrzuceni przez okoliczności w wir zdarzeń czasem tajemniczych, czasem lekko absurdalnych. Takim typem protagonisty zdaje mi się Samson Kołeczko, trochę z przypadku śledczy milicji robotniczo-chłopskiej w porewolucyjnym Kijowie. W drugim tomie serii Tajemnice Kijowa możemy poznać ciąg dalszy jego historii.

Serce za bezcen stanowi kontynuację Srebrnej kości, zatem czytelnik wraca do bezuchego Samsona i jego paczki. Główny bohater nabiera powoli doświadczenia milicyjnego, szkoli się w technikach przesłuchań i stara się rozwiązać kolejne sprawy. Powieść zaczyna się od krwi wypływającej spod drzwi szopy stojącej w podwórzu jednej z kamienic. Kołeczko wraz z byłym prawosławnym duchownym Chołodnym będą próbowali tę sprawę rozwiązać, a na ręce będzie im patrzeć nowa postać w komisariacie, czyli przysłany przez Czeka komisarz Abiazow. Władze radzieckie powoli umacniają się w mieście, a urzędy starają się dokonać dokładne spisy wszystkiego, co tylko zarządzi Rada w Moskwie. Sytuacja jest napięta, na ulicach cały czas krążą patrole czerwonoarmistów, jedzenie racjonuje się odgórnie, a handel mięsem zostaje całkowicie ograniczony. Specjałów trzeba szukać w drugim obiegu, na rynkach, w metach i zaułkach. A milicja musi ścigać nielegalnych spekulantów mięsem.

Kurkow w tej książce wchodzi bardziej w buty kronikarza codzienności dawnego Kijowa, ponieważ drugi tom w większości przybliża nam relacje między postaciami, próby zdobycia potrzebnych produktów, stając się niemal powieścią obyczajową z wątkami kryminalnymi. Nawet Kołeczko zajmuje się głównie życiem osobistym - trochę z przymusu szuka kolejnych poszlak i przesłuchuje świadków i podejrzanych. Po mocnym i dynamicznym początku, kiedy znika ukochana Samsona, Nadia, a sprawy i zagrożenia zdają się nakładać na siebie, tempo w połowie się załamuje, jakby akcja nie przeszacowała swoje możliwości i złapała zadyszkę. Niemniej i ta powolniejsza część ma swój urok, ponieważ pozwala skupić się na miejscach i klimacie życia w tamtym czasie. Kurkow nie zarzuca czytelnika natłokiem zdarzeń, a fabuła zamiast ciągle rosnącego napięcia oferuje trochę realizmu - ciężką pracę, którą wykonuje się bez większej ochoty i zwyczajne problemy ludzi. I taki to właśnie kryminał - bardzo ludzki, spokojny, mało kryminalny, a jednocześnie pełen wyczuwalnego zagrożenia i niepewności.

Serce za bezcen czytało mi się bardzo dobrze i dość szybko. Przekład Agnieszki Sowińskiej pasuje do prozy Kurkowa, nadaje bohaterom i sytuacjom odpowiedniego charakteru. Nie mogę się już doczekać dalszych spraw i wyzwań, które czekają śledczego Samsona Kołeczkę.