Wojna i polityka

Clausewitza polemiki o wojnie i polityce

Zapewne nazwisko to nie jest obce wszystkim tym, którzy interesują się podjętą przez Carla von Clausewitza, tematyką. Zatem obejdzie się bez przywoływania jego szczegółowego biogramu. 

Dzieło Wojna i polityka składa się z ośmiu ksiąg, w nich właśnie autor wyłuszczył podstawowe kwestie. To zbiór zapatrywań pruskiego generała na wojnę i związane z nią aspekty. Carl von Clausewitz wychodził z założenia, że najsilniejszą i najskuteczniejszą formą prowadzenia działań militarnych, będzie obrona. Po każdej części pisarz dokonał podsumowania rozważań, co nadaje im porządek. 

Trzeba tu zauważyć, że znany teoretyk wojenny kilka zdań poświęca również Polsce, aczkolwiek jego stosunek do naszego kraju jest raczej negatywny. Otóż Clausewitz przychylnie wyraża się o rozbiorach Polski, które uratować miały naród przed... zapóźnieniem cywilizacyjnym (!). Znajduje uzasadnienie dla tamtych wydarzeń: ,,Rozbiory Polski były dziełem dobroczynnym. Zostały postanowione przez los, aby ten naród, który od tysiąca lat trwa w takim stanie, raz na zawsze wyzwolić''. Retoryka autora stanowiła odzwierciedlenie poglądów ówczesnych pruskich elit intelektualnych. Fryderyk II, władca Prus mówił o nadwiślańskim państwie jako: ,,Ostatnim kraju Europy''.

Carl von Clausewitz z całą mocą kontestował dążenia niepodległościowe Polaków, nie widząc w tym przyszłości. W swoich wywodach dostrzegał zagrożenie dla europejskich mocarstw w ewentualnym, odrodzonym państwie. Zresztą w dalszym ciągu nas krytykował, w liście do narzeczonej podkreślał: ,,Naród, który w nieszczęściu jest tchórzliwy i służalczy, a gdy mu się wiedzie, jest arogancki i pewny siebie''. Pisarz nie przebierał w słowach, wystawiając ostre cenzurki polskiej wsi:  ,,Szare ziemianki, wokół których kłębią się szarzy, brudni ludzie, na podobieństwo wszy na strupie''. Niemniej jednak lektura książki jest interesująca.

Praca Wojna i polityka to dzieło oparte na znanym traktacie O wojnie. Co ciekawe, w 1867 roku w ówczesnej, europejskiej prasie pojawiła się wzmianka na temat Clausewitza: Jest dobrze znany, ale mało czytany.

Wnikliwa analiza jego dywagacji pozwala dostrzec wyłaniające się koncepcje:

Znani czytelnicy: z opracowaniem tym zapoznali się między innymi: Włodzimierz Lenin, George Patton, Henry Kissinger oraz Ferdynand Foch.