Jedenaście pazurów
Andrzej Sapkowski, Jaga Rydzewska, Łukasz Orbitowski, Mirosława

"Koty... mam wrażenie, że obcuję z czymś świętym i przedwiecznym" - wyznaje Łukasz Orbitowski, jeden z autorów kociej antologii "Jedenaście pazurów".

Koty, te miłe futrzaste stworzonka, niezwykle tajemnicze i chodzące własnymi drogami, są często obecne w literaturze (zainteresowanych odsyłam do mojego artykułu). Przykładem może być: "Kot w butach", "Chory kotek" Stanisława Jachowicza czy "Kot w pustym mieszkaniu" Wisławy Szymborskiej. Kilka lat temu koty doczekały się drugiego zbioru opowiadań na swój temat (pierwszym było "Trzynaście kotów").

"Jedenaście pazurów" to zbiór 11 opowiadań z gatunku fantastyki, których tematem przewodnim są właśnie koty - w mniejszym lub większym stopniu. Autorami tekstów są: Jaga Rydzewska, Łukasz Orbitowski, Mirosława Sędzikowska, Piotr Patykiewicz, Paweł Ciećwierz, Marcin Wełnicki, Witold Jabłoński, Artur Baniewicz, Donat Szyller, Marcin Przybyłek i Paweł Kempczyński. Wyboru opowiadań dokonali Danuta Górska i Mirosław Kowalski.

Przedmowę do antologii zatytułowaną "Arcydzieło" napisał Andrzej Sapkowski. Tytułowym arcydziełem są właśnie koty. Autor parafrazując Księgę Rodzaju, opisuje ich powstanie. Stwórca nie był zadowolony ze swojego dzieła. Tym bardziej, że słyszał prześmiewczy rechot archaniołów. A tymczasem, Stwórca powiódł wzrokiem po archaniołach prześmiewcach, tymczasem poczekajcie. Odpocznę jeden-drugi dzionek, a we środę stworzę coś takiego, co was zatka. Coś niebywale pięknego, coś niewymownie wdzięcznego i uroczego, coś pełnego niewysłowionej gracji. Coś niesłychanie tajemniczego, magicznego i mądrego. Coś idealnego! Stwórca dotrzymał słowa. Postarał się i przyłożył. Stworzył kota. Co ciekawe, z tekstu Sapkowskiego można dowiedzieć się, że bezinteresowna i bezgraniczna miłość do kotów to ailurofilia (być może brzmi to jak choroba lub dewiacja, ale nią nie jest). Miłośnicy kotów nazywani są więc ailurofilami. I trzeba przyznać, że to bardzo elitarne towarzystwo. Przynależeli do nich m.in. prorocy, święci, papieże, monarchowie, słynni malarze, muzycy i kompozytorzy. Nie będę podawała ich nazwisk, najlepiej odkryć je samemu, podczas lektury tego fascynującego tekstu. Na pewno niejedno nazwisko zaskoczy czytelnika.

Najbardziej spodobały mi się trzy opowiadania. Pierwsze to "Kot Szrekingera" Jagi Rydzewskiej, który pokazuje świat oczami dziecka. A konkretnie 6-letniej Justynki, która jest narratorką. Zadziwiające jest jej sposób postrzegania - na granicy fantastyki i realizmu. To bardzo naiwny punkt widzenia, jak choćby w tym fragmencie: Mój tata jest drań i skurczysyn. Tak powiedziała mamusia, tylko  nigdy-przenigdy nie wolno tego mówić przy babci, bo babcia to mama taty. Tata nas rzucił. (...) I jak mamusia jeździła ze mną po szpitalach, to on znalazł sobie Tą Sukę i pojechał z nią do Warszawy. Potem do mnie dzwonił. Czasami. Przysyłał mi prezenty na urodziny, ale nigdy nie to, co chciałam, i prawie w ogóle nie przyjeżdżał, nawet w Wigilię. Pewnie dlatego, że myśmy mieli kota, i tata nie mógł wziąć Tej Suki ze sobą, bo by nam kota zagryzła. Gagatek, ukochany kot Justyny zmienia się za jej sprawą w magiczne, egoistyczne i bezwzględne stworzenie. Ten kot "znika" przedmioty, a nawet ludzi. Czy to możliwe? W pewnym momencie nie wiadomo, czy to jej dziecięca wyobraźnia czy prawdziwe wydarzenia. Zakończenie jest niezwykłe, jak zresztą całe opowiadanie.

Drugie opowiadanie to "Kotik" Witolda Jabłońskiego. Spodobało mi się głównie dlatego, że to połączenie kryminału z horrorem. Inspektor Myśliwiec prowadzi trudne śledztwo - ktoś lub coś morduje ludzi z niezwykłym okrucieństwem. Rozszarpane gardła i klatki piersiowe rozdarte do samego brzucha. Czyżby w okolicy grasował seryjny morderca? A może jakieś zwierzę? Dość łatwo domyślić się rozwikłania zagadki tych morderstw, jednak zakończenie zaskakuje.

Trzecim było opowiadanie "Nocą czarną jak kot" Marcina Wełnickiego - połączenie kryminału z fantastyką. Koty przedstawione zostały jako skryci opiekunowie ludzi, chroniący ich przed sprawami, których nie są w stanie pojąć. Co ciekawe, można dowiedzieć się, o czym rozmawiają ze sobą koty. - Przypomnij mi czemu to robimy, Prospero. - (...) ponieważ ludzie są ślepcy we mgle a czerń staje się z roku na rok czarniejsza. Cóż to za dziwna kocia misja, tego nie zdradzę. Utwór jest tajemniczy i mroczny, a zakończenie niezwykłe i nieprzewidywalne.

Najmniej spodobało mi się opowiadanie "Aquila, Aquila" Marcina Przybyłka. Głównie z racji tego, że nie lubię science fiction oraz nie jestem miłośniczką gier komputerowych, a konkretnie gry "Warhammer 40 000". Jeśli nie zna się tej gry, można poczuć się zdezorientowanym przez zbyt dużą ilość nazw sprzętów, niezrozumiałych pojęć oraz ras postaci. Moim zdaniem tekst ten nie bardzo pasuje do tego zbioru.

Z kolei opowiadanie "Nietak" Mirosławy Sędzikowskiej, jak dla mnie zbyt udziwnione. Akcja dzieje się w Anglii w środowisku polskich emigrantów. Jakoś nie przemówiła do mnie wizja kociego ducha, który nęka głównego bohatera, a także demona trzeciej kategorii. Choć muszę przyznać, że autorka ma poczucie humoru. Zakończenie jest zabawne i ironiczne, a z opowiadania wyszła groteska.

Książkę czyta się w miarę szybko, historie wciągają czytelnika. Opowiadania charakteryzują się niezwykłą rozpiętością gatunkową - reprezentują fantasy, urban fantasy, space operę, science fiction, kryminał, horror oraz groteskę. Każdy z autorów ma inny styl pisania oraz pomysł na przedstawienie motywu przewodniego. Nie we wszystkich opowiadaniach koty zajmują honorowe miejsce, czasem są tylko dodatkiem, tłem opisywanych wydarzeń. Kocie role są bardzo różnorodne, m.in.: istoty z innego świata (w opowiadaniach Jagi Rydzewskiej, Piotra Patykiewicza oraz Orbitowskiego), obrońcy ludzkości (w opowiadaniu Wełnickiego), kocie indywidua (w opowiadaniu Artura Baniewicza), brutalni mordercy (w opowiadaniach Marcina Przybyłka oraz Pawła Kempczyńskiego).

Mimo że poziom opowiadań jest nierówny, to każdym może znaleźć coś dla siebie, nawet taki sceptyk pod względem fantastyki jak ja. Polecam ten zbiór przede wszystkim miłośnikom fantastyki oraz kotów, niekoniecznie milutkich futrzaków. Jeśli nadal nie jesteście przekonani, to przeczytajcie fragmenty wypowiedzi autorów antologii o kotach:

Andrzej Sapkowski - Kotom wszystko wolno.

Jaga Rydzewska - Jedyny kot, jakiego w życiu miałam, był psem. W dodatku płci żeńskiej.

Łukasz Orbitowski - Koty... mam wrażenie, że obcuję z czymś świętym i przedwiecznym.

Mirosława Sędzikowska - Część z moich dziesięciu kotów była czarna, poruszałam się więc po mieszkaniu, spluwając przez lewe ramię i wysuwając dwa palce od uroku.

Piotr Patykiewicz - Moje beztroskie dzieciństwo skończyło się, gdy zobaczyłem, jak mój pieszczoch, ten stary obłudnik wymiotuje mysim futerkiem.

Paweł Ciećwierz - Gdybym był kotem, dałbym się głaskać cały dzień albo siedział na piecu.

Marcin Wełnicki - Kiedy się przyglądam interakcjom na linii pan-kot i kot-pan, mam trudności z kategoryzacją, kto do kogo należy.

Witold Jabłoński - Nie przepada, za próżnymi, samolubnymi  istotami, które łaskawie pozwalają się adorować w zamian za żywienie i dach nad głową.

Artur Baniewicz - Coś w tych małych draniach musi jednak być.

Donat Szyller - Koty, nawet te czarne, przechodzą na drugą stronę ulicy, gdy Szyller przebiegnie im drogę. 

Marcin Przybyłek - Kotów raczej nie darzę sympatią, choć wierzę, że gdyby je przygarnąć, byliby z nich ludzie.

Paweł Kempczyński - Adolf, kot mojej dziewczyny, miał jakieś siedem kilo żywej wagi i nienawidził mnie z całej głębi swojego kociego serca.