Najciekawsze książki historyczne 2018

Mijający rok przyniósł wiele rocznic. Nie wszystkie wydarzenia doczekały się solidnych i bezstronnych opracowań, które przedstawiłyby najnowszy stan badań nad wybranym zagadnieniem. Równo sto lat temu zakończyła się I wojna światowa, zwana Wielką Wojną, która przeorganizowała mapę Europy, przyniosła kres monarchiom i przyczyniła się do pochodu komunizmu, mającego opanować cały kontynent. W Wielkiej Brytanii i w Polsce kobiety uzyskały prawa wyborcze. W 1948 roku został zastrzelony Mahatma Gandhi, 3 kwietnia Harry Truman podpisał ustawę wprowadzającą Plan Marshalla, dzięki któremu udało się odbudować zniszczoną po II wojnie światowej Europę Zachodnią, w czerwcu wprowadzono blokadę Berlina Zachodniego, co doprowadziło do utworzenia mostu powietrznego dla oblężonego miasta, w sierpniu rozpoczął się we Wrocławiu Międzynarodowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju, który zakończył się skandalem.

W 1958 roku uruchomiono pierwszy elektroniczny komputer cyfrowy w Polsce i przeprowadzono pierwszą operację na otwartym sercu. Dziesięć lat później rozpoczęła się Praska Wiosna, protesty studentów i intelektualistów w Polsce, a Irena Szewińska ustanowiła rekord Polski w biegu na 200 metrów. W 1978 roku Karol Wojtyła został wybrany papieżem i przyjął imię Jan Paweł II, a w 1988 przez Polskę przetoczyła się kolejna fala strajków. To jedynie kilka z tysięcy wydarzeń, które czekają na swoje opracowanie.

Przedstawiamy pięć najciekawszych książek historycznych, które warto przeczytać. Należy pamiętać, że nie wyczerpują one propozycji rynku wydawniczego, a jedynie zaznaczają punkty, które uważamy za istotne. Wszak historia vitae magistra est,a więc uczmy się, póki czas.

1. Czerwony głód, Anne Applebaum, Agora

To wszechstronna i bardzo szczegółowa analiza zdarzeń, które bezpośrednio doprowadziły do śmierci od trzech do pięciu milionów mieszkańców Ukrainy. Nieprzemyślana, pełna błędów polityka Stalina wobec posiadaczy ziemskich, masowe kolektywizacje, brak umiejętności w zakresie rolnictwa wielkoobszarowego sprawiły, że miliony ludzi przypłaciły te błędy życiem. Jak pokazuje Anne Applebaum, komunistom nie chodziło jedynie o zabranie głodnym ludziom zboża. Represje Stalina sięgały dalej, miały zabić w zarodku rodzącą się państwowość. Spowodowały niewyobrażalne cierpienia i śmierć, a także wstrząsające akty kanibalizmu, którym zaprzeczano w topornej akcji propagandowej komunistów.

2.Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, praca zbiorowa, Wydawnictwo M.

To rzadka i prawdopodobnie pierwsza tak szczegółowa analiza zagadnienia porwania i wywiezienia polskich dzieci w okresie II wojny światowej. Zbrodnicza polityka Hitlera, zakładająca rozszerzanie III Rzeszy na wschód zaowocowała zniemczaniem małych ofiar hitleryzmu. Porywane dzieci poddawano procesom pozbawiania ich tożsamości, stosując bicie i głodzenie. Jak pokazują autorzy, szczególnie oporne na proces zniemczania maluchy mordowano. Pozycja ta jest o tyle cenna, że zagadnienie nie było dotychczas szczegółowo opisywane, a przecież przeszło sto tysięcy dzieci nigdy nie wróciło do swoich rodzin.

3. Pax Romana. Wojna, pokój i podboje w świecie rzymskim, Adrian Goldsworthy, Rebis

To kolejne spojrzenie na najbardziej fascynujący system, który ukształtował prawo w Europie i dalej, w europejskich koloniach. To opowieść o powstawaniu imperium, które przetrwało przeszło tysiąc lat, choć połączyło dziesiątki plemion i ich wyznań. Goldsworthy, historyk broni, nie omieszkał wskazać, jak ważne dla rozwoju Rzymu były podboje i wojskowe metody powiększania i zarządzania najpierw republiką a potem cesarstwem. Zdumiewające jest przesłanie, że aby osiągnąć pokój, trzeba było wojen. Nic nowego od lat. Si vis pacem, para bellum.

4. Wielka Wojna Polaków 1914-1918, Andrzej Chwalba, Wydawnictwo Naukowe PWN

To podsumowanie lat bezpośrednio przed odzyskaniem przez Polski Niepodległości. Pozycja ta obrazuje nie tylko zmagania polityków, działania wojenne i wielką politykę. I wojna światowa to także opis tego, co jest w wojnie najgorsze. Brak jedzenia, brud, choroby, przeraźliwa samotność walczących i strach, który towarzyszy ludziom na każdym kroku. To także opis demoralizacji, nieobcej działaniom zbrojnym, gdy przestają obowiązywać prawa a rządzi przemoc.

5. Arnhem, Antony Beevor, Wydawnictwo Znak

Autor w szczegółowy sposób analizuje przyczyny i skutki decyzji, które doprowadziły do operacji „Market Garden”, działań mających oskrzydlić od północy niemiecką armię na terenie okupowanej Holandii. W jej wyniku wojska alianckie miały zająć Zagłębie Ruhry. Dramatyczne wydarzenia z ostatniego roku wojny, wyścig po zwycięstwo, porażka kosztująca życie zbyt wielu żołnierzy do dziś są rozumiane jako ostatni sukces taktyczny III Rzeszy. Beevor w doskonały sposób przedstawia te wydarzenia, podkreślając, jak często ambicje polityczne mogą prowadzić do kosztownych pomyłek.