Recenzja książki: Dzieci, których nie ma

Recenzuje: Sławomir Krempa

Dzieci, których nie ma to porażająca opowieść o Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt – niemal nieobecnym w pamięci zbiorowej obozie dla polskich dzieci przy ulicy Przemysłowej w Łodzi. Kierowana do nastoletnich czytelników ilustrowana opowieść ukazuje całe okrucieństwo „opieki”, jaką nad osadzonymi w obozie sprawowali naziści.

Książka Renaty Piątkowskiej – zgodnie z deklaracją na okładce – kierowana jest do czytelników co najmniej piętnastoletnich. Autorka nie zanudza jednak nastolatków statystykami czy próbą przybliżenia historii obozu. Prezentuje za to konkretne sceny, które miały – lub mogły mieć – miejsce na terenie obozu. Sceny krótkie, lecz porażające w charakterze. Młodzi czytelnicy zobaczą, jak wyglądały pierwsze chwile w obozie. Sprawdzą, jak wyglądał obozowy dzień. Gdzie mieszkano. Jak pracowano. Jak traktowano osoby chore, a jak – niepokorne. I jak wyglądał obozowy savoir-vivre.

Autorka pisze wprost, językiem przystępnym, lecz bardzo obrazowym. Opowieść Renaty Piątkowskiej jest bardzo skondensowana. Zdania są tu krótkie, jakby urywane. Doskonale oddają emocje, jakie musiały być udziałem dzieci osadzonych w obozie. Autorka stawia na prostotę i bezpośredniość przekazu. Wydarzenia, które opisuje, mówią przecież same za siebie.

Prace Szymanowicza mówią niemal równie wiele, co tekst. Utrzymane w odcieniach szarości i brązu, nie są dosłowną ilustracją opisywanej historii. Są metaforyczne i zapadają w pamięć na długo.

Deklaracje o oddawaniu głosu zapomnianym, o przywracaniu pamięci o wydarzeniach i ofiarach II wojny światowej stało się w ostatnich latach wymówką, usprawiedliwieniem wydawania prozy nie mającej z prawdą historyczną kompletnie nic wspólnego. Przypadek Dzieci, których nie ma jest zupełnie inny. To książka potrzebna tym bardziej, im bardziej obecne są współcześnie – także wśród nastolatków – poglądy skrajne, opierające się na nienawiści do drugiego człowieka. I na pewno skuteczniej przemawiająca do wyobraźni i wrażliwości młodego człowieka niż przedstawiane na lekcjach historii suche fakty i statystyki.

Tagi: bóg