Recenzja książki: Kwanty nie gryzą. Bezbolesny przewodnik po dziwactwach mechaniki kwantowej

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Ulubiona przez ścisłowców fizyka wielu osobom może sprawić mnóstwo kłopotów. Dzięki interesującej treści publikacji Wydawnictwa Prószyński i S-ka Kwanty nie gryzą. Bezbolesny przewodnik po dziwactwach mechaniki kwantowej nawet umysłom nieco mniej ścisłym łatwiej będzie zrozumieć trudne pojęcia oraz zachodzące we wszechświecie zjawiska.

Analizując jedenaście tematycznych zagadnień, Nina Mazurewicz przekazuje niełatwą wiedzę w ciekawy i przystępny sposób. Jako, że zwana kwantówką fizyka kwantowa jest niczym niekończąca się melodia (nowe, doskonalsze twierdzenia zastępują poprzednie, co autorka szczegółowo wyjaśniła we Wprowadzeniu do świata fizyki kwantowej), czytelnik zostaje przeniesiony do czasu narodzin kwantówki (Isaac Newton i prawo grawitacji, Albert Einstein z teorią względności, Max Planck oraz energia skwantowana). Opierając się na wynikach wieloletnich badań naukowych, autorka obrazowo opowiada o wchodzeniu cząstek w dziwne związki (dualizm korpuskularno-falowy), o losowości mechaniki kwantowej (pojedyncze zdarzenia kwantowe łączą się ze sobą, tworząc obrazy rzeczywistości) i jej nielokalności (połączenie między odległymi obiektami fizycznymi, które nie pozwalają na komunikację szybszą niż światło). Ustosunkowuje się do problemu pomiaru kwantowego (eksperyment z podwójną szczeliną) oraz różnych interpretacji mechaniki kwantowej (kopenhaska, transakcyjna, relacyjna, stochastyczna, kontekstualna, informacyjna, teoria fali pilotującej, idea wieloświatów, zasada spójności). Wprowadza w świat fizyki cząstek (z widmami atomowymi w roli głównej), analizuje rolę koncepcji czasu w świecie kwantów (ujęcia, dylatacja czasu, koncepcja Wszechświata blokowego, strzałka czasu), a także – uwzględniając początek i wizje końca – prowadzi od Wielkiego Wybuchu, poprzez tu i teraz, do Wielkiego Krachu (bądź: Wielkiego Rozdarcia, Wielkiego Odrodzenia czy Wielkiego Odbicia).

Interesujący sposób przekazu ułatwia czytelnikowi koncentrację na omawianych zagadnieniach, dzięki czemu łatwiejsze do przyjęcia będą skomplikowane zagadnienia: energia, kolaps, kwarki, kwantowe splątanie, podwójna szczelina czy dualizm korpuskularno-falowy. A to tylko niektóre z wielu kwestii poruszonych w publikacji. Zaciekawiony podanymi wiadomościami czytelnik skupi swoją uwagę na tajemniczych zjawiskach (chociażby: swoboda asymptotyczna czy superpozycja kwantowa), podąży, krok w krok, za falami świetlnymi oraz pozna szczegóły związane z układem sparowanych interferometrów. Wpatrzy się też w atomowe widmo, spróbuje sobie wyobrazić niewyobrażalną prędkość światła, a także zrozumieć krzywiznę czasoprzestrzeni.

Publikacja Wydawnictwa Prószyński i S-ka obfituje w specjalistyczne szczegóły. Każdy kolejny rozdział nawiązuje do poprzedniego, ostatni zaś – koncentrując się wokół kosmologii kwantowej – omawia kluczowe jej elementy (struktura czasoprzestrzeni, rola splątania we Wszechświecie, miejsce kwantów w kosmosie). Analiza każdego zagadnienia poprzedzona została wyjaśnieniem podstawowych pojęć. Są fakty i ciekawostki, daty, nazwiska, liczby oraz wydarzenia z przeszłości. Pomocą służą opisy eksperymentów i osiągnięć naukowców. Pojawiające się w tekście nazwiska (np. Einstein, Newton, Planck, Bohr, Schrödinger, Heisenberg) nawiązują do wiedzy przyswojonej podczas nauki szkolnej. Są teorie, hipotezy, wnioski, wzory (wraz ze słynnym E=mc²), obrazowe porównania, rysunki odzwierciedlające zjawiska fizyczne. Pomocą służą dolne przypisy bibliograficzne.

Przez ścisłowców treść książki Kwanty nie gryzą. Bezbolesny przewodnik po dziwactwach mechaniki kwantowej zostanie przyjęta z radością, pozostałym zaś pomoże zachodzące zjawiska zrozumieć i zapamiętać.

Tagi: Fizyka kwantowa (mechanika kwantowa kwantowa teoria pola)