Recenzja książki: Melanże z żyletką

Recenzuje: Danuta Awolusi

Melanże z Żyletką Łukasza Gołębiewskiego to brutalna, bezkompromisowa opowieść o współuzależnieniu, toksycznej fascynacji, ucieczce przed sobą i rozpadzie tożsamości. To książka, która nie daje ukojenia – i w tym właśnie tkwi jej siła.

Poznajemy narratora – cynicznego pisarza po trzydziestce. Od samego początku, jak Humbert Humbert w Lolicie, opowiada on o Zuzce, dziewiętnastoletniej dziewczynie z pociętymi rękami i rozmazanym obrazem siebie. Z czasem przestajemy ją nazywać Zuzką – zostaje Żyletką. Nie bez powodu. Jej ciało, pokryte bliznami, staje się niemym świadkiem wewnętrznego krzyku. Cięcie to dla niej nie tylko ulga, ale manifest – jestem, czuję, cierpię. Samookaleczenie to akt kontroli, namiastka siły w świecie, który dawno ją zawiódł.

Narrator przygląda się jej z pozycji mężczyzny pozornie zdystansowanego, ale w rzeczywistości głęboko uwikłanego. Oboje są więźniami własnych potrzeb – on chce młodości, uwielbienia, podziwu. Ona – opieki, akceptacji, może – miłości. Tyle że nie umie jej przyjąć. Piją razem, milczą razem, sypiają razem. Ale tak naprawdę każde z nich jest samotne.

Łukasz Gołębiewski pisze surowym, dosadnym językiem, który nie maskuje brudu, smrodu, bólu. Seks nie jest tu romantyczny – jest brutalny, mechaniczny, czasem wręcz pozbawiony sensu. Alkohol leje się litrami, papierosy palą się jeden po drugim. Bohaterowie funkcjonują na granicy upodlenia – i być może właśnie tam odnajdują iluzję wspólnoty.

Żyletka to nie tylko dziewczyna zagubiona w świecie dorosłych. To symbol – pokolenia, które nigdy nie miało szansy na zdrowy start. Wychowana w biedzie, między zasiłkiem a alkoholizmem, balansuje na linie – a każdy dzień to kolejne sprawdzanie, czy jeszcze się trzyma, czy już spadła.

Psychologiczna głębia tej książki przytłacza. Bohaterowie nie są jednowymiarowi – narrator raz jest oprawcą, raz – ofiarą, a czasem jedynie obserwatorem. Żyletka to nie tylko skrzywdzona dziewczyna, ale też mistrzyni kamuflażu – zdolna recytować Saramago, kłamać bez zająknięcia, tworzyć alternatywne wersje siebie. To właśnie te momenty, kiedy nie wiadomo, co prawdziwe, są najciekawsze.

Książka nie moralizuje. Nie usprawiedliwia. Ale też nie ocenia. Przedstawia toksyczność w całej jej złożoności – jako mieszaninę przywiązania, potrzeby, zależności i lęku przed samotnością. Nawet piesek, królik czy kaktus stają się tu nośnikami emocji, których bohaterowie nie potrafią nazwać wprost.

Melanże z Żyletką to lektura trudna, duszna, ale potrzebna. Pokazuje, jak łatwo zgubić siebie i jak trudno się potem odnaleźć. To książka, która zostaje w głowie – jak rana, która nie chce się zagoić.