Recenzja książki: Nieznane oblicze Wikingów. Zapomniane opowieści nordyckiego świata
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Zawsze dzieje się coś ważnego, zawsze też zdarza się to komuś (a każdy jest ważny) w jakimś momencie (w historii nie istnieją wydarzenia nieważne). Zapomniane opowieści nordyckiego świata odsłaniają Nieznane oblicze Wikingów, a ci – zasiedlając od VIII wieku tereny Półwyspu Skandynawskiego (lata 750-1100) – odegrali ważną rolę w dziejach ludzkości i świata. Czas poznać ich losy.
Za sprawą Eleanor Barraclough czytelnik ma okazję przenieść się o tysiące lat w przeszłość, by poznać życie tych, którzy – choć pozostali w pamięci i sercach następnych pokoleń – ostatecznie zniknęli w mrokach dziejów, a to, co po nich zostało, współczesnemu człowiekowi wiele mówi o minionych czasach. Posiłkując się odkryciami archeologów, badaniami historyków oraz zapiskami kronikarzy, autorka prowadzi czytelnika do Fioni (duńska wyspa na zachód od Zelandii), gdzie teren torfowiska Vimose zamieszkiwali wikingowie (obszernie omówione elementy geograficzno-kulturowej układanki składają się w całość nazywaną dziś epoką wikingów). Przygląda się charakterystycznym cechom tamtego okresu (czas, miejsce, obszar wpływów, społeczeństwo, religia) oraz odkrywa miłosne tajemnice wikingów (w tym: akty homoseksualne, romanse, zdrady, przygody na jedną noc, ciąże, porody). Opowiada o podróżach i podróżowaniu (lądem, wodą, w zaświaty), wierzeniach (potęgi przyrody oraz lokalne duchy lepiej mieć po swojej stronie) i cielesności (codzienne czesanie, cosobotnia kąpiel, piłowanie rowków na zębach, drobiazgowe układanie wąsów, potrzeby fizjologiczne, choroby, niepełnosprawności). Zdaje relację z trudów poszukiwania stałego miejsca (osadnictwo, łowiectwo, wikińskie długie domy z paleniskiem w centralnym miejscu oraz żarnem do mielenia mąki, foczy tran paliwem do kamiennych lamp, przędzalnictwo, tkactwo, zwierzęta hodowlane i dzikie), sposobów spędzania wolnego czasu (muzyka, poezja, opowieść, zagadki, gry planszowe, zabawki dziecięce, sport) oraz najazdów (jeńcy i niewolnicy stanowili nieodłączny element świata wikingów). Wszystko to dowodzi, że różnorodność doświadczeń epoki wikingów stanowi rzeczywistość ludzi tamtej epoki.
Obfitująca w najdrobniejsze szczegóły treść publikacji Wydawnictwa Prószyński i S-ka to gruntowny przegląd wydarzeń sprzed wieków. W lekturze historyczne fakty przeplatają się z legendarnymi opowieściami o dawnych władcach Skandynawii, wyraźnie uwidaczniają się nordyckie wpływy, zachodzą kulturowe zmiany. Na uwagę zasługują królowie, wojownicy, kupcy, najeźdźcy, poeci, osadnicy i pionierzy, robotnicy oraz towarzysze: każdy z nich – o czym czytelnik szybko się przekona – w historii epoki wikingów odegrał niebagatelną rolę. Interesująca treść przenosi w czasie, osadza w konkretnych miejscach, przedstawia ludzi, opisuje wydarzenia. Pozwala poznać i zapamiętać daty, imiona, przydomki, symbole oraz wierzenia. Są fragmenty utworów literackich, zagadki, genealogie, sagi, inskrypcje, rekonstrukcje, barwne opisy niegdysiejszego życia. Znaczenie staronordyckich słów i określeń zostało wyjaśnione. Całość – niczym klamrą – spina, osadzając równocześnie w ramach czasowych, dokonana przez autorkę analiza trzech momentów w dziejach, które wskazują trzy początki (fragmenty ludzkiej czaszki z otworem i strzelistymi runami, trup z pionkiem w ustach, tabliczka z serią rysunków) oraz trzy końce (zegar słoneczny w głębi kościelnej kruchty, kryjące wiele tajemnic szachy i ubrania zdjęte ze zmarłych, których trumny porwało lodowate morze) epoki wikingów. Treść obrazują pochodzące z wielu źródeł, dobrze opisane, czarno-białe i kolorowe ilustracje (spis na końcu książki). Początki rozdziałów zdobi staronordycka złota grafika. Pomocą służą dolne przypisy wyjaśniające (oznaczone*), bibliograficzne przypisy końcowe (z podziałem na rozdziały), bibliografia (źródła podstawowe, źródła drugorzędne, bazy danych i strony internetowe, artykuły dostępne w internecie), opatrzone komentarzami materiały dodatkowe, alfabetyczny indeks oraz mapa terenów bezpośrednio związanych z epoką wikingów.
Pozwalając czytelnikowi płynąć z nurtem rzeki historii, książka Zapomniane opowieści nordyckiego świata odkrywa przed nim Nieznane oblicze Wikingów – warto poznać ich losy.
