Recenzja książki: Nóż

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Życie jest warte zachodu do tego stopnia, że na wadze umiejscawiane jest na równi ze złotem. Treść książki Nóż, poruszające Rozważania po próbie zabójstwa Salmana Rushdiego pokazują, jak łatwo jest życie stracić i – co za tym idzie – jak wielką wdzięczność odczuwa ten, kto przeżył.

Za sprawą lektury czytelnik zostaje przeniesiony w sam środek wydarzeń. Gdy 12 sierpnia 2022 roku na scenę nowojorskiego amfiteatru wtargnął młody nożownik (Hadi Matar), doszło do 27-sekundowego niemal śmiertelnego spotkania. W opisywanym przez Salmana Rushdie’ego doświadczeniu bliskiej śmierci będzie mógł czytelnik dostrzec oszołomienie, przejawiające się obawą przed odejściem z dala od najbliższych (jak również o piękny garnitur od Ralpha Laurena), poczucie samotności, ogromną chęć przetrwania oraz sceptyczne nastawienie do ludzkiej natury (nikt jednak w czasie całego zamieszania nie ukradł Rushdiemu kart kredytowych, kluczy, zegarka ani gotówki, zakrwawiony czek zaś stał się dowodem w sprawie). To, co działo się potem (natychmiastowa reakcja świadków, obezwładnienie napastnika, działania służb interwencyjnych, transport helikopterem do uniwersyteckiego ośrodka medycznego z niewielką szansą na przeżycie, pobyt na oddziale urazowym, rehabilitacja) uzupełnione zostało o wydarzenia mające miejsce po powrocie Rushdiego do domu (dalsza rehabilitacja, problemy zdrowotne, PTSD, całodobowa uzbrojona ochrona podczas pobytu w Londynie, Nagroda Stulecia PEN za Odwagę oraz podróż do miejsca ataku Chautauqua Institution).

Publikacja Domu Wydawniczego Rebis, oprócz retrospekcji dotyczących ataku i wydarzeń bezpośrednio z nim związanych, przedstawia codzienność autora (dzieciństwo, młodość, studia, trudna relacja z ojcem, małżeństwa i rozwody, spotkania z przyjaciółmi, wykłady, odczyty, nagrody, wyjazdy prywatne oraz służbowe, pandemia i światowe kryzysy, a nawet gwiaździste noce pod włoskim niebem, krzepiące życzliwe słowa, powracający optymizm, drobne przyjemności powszedniego dnia czy szczęście z ukochaną żoną Elizą u boku, które przetrwało wszelkie kataklizmy dnia codziennego), ale i życie mieszkańców Indii (zwłaszcza ludzi ubogich). Zapisana w lekturze fikcyjna rozmowa z nożownikiem to zbiór głębokich refleksji na temat życia i śmierci, dobra oraz zła, prawdy i fałszu, rodzinnych więzi, szczęścia, wiary, wartości oraz wolności. Nie brak prób zrozumienia samego siebie, ale i poszukiwania powodów, jakimi kierował się zamachowiec. Są fragmenty przemówień, oświadczeń, korespondencji mailowej i utworów literackich. Niektóre myśli zapisano kursywą, zastosowano przypisy bibliograficzne oraz wyjaśniające.

Książka Nóż. Rozważania po próbie zabójstwa daje wiele do myślenia. Przekonuje, że życie jest najwyższą wartością, a odpowiedzią na nienawiść zawsze winna być miłość.

Tagi: Współczesna proza literacka Literatura faktu