Recenzja książki: Retrospekcja
Recenzuje: Piotr Piekarski
Retrospekcja Chrisa Brookmyre’a (popularnego szkockiego pisarza, którego powieści nie były jednak dotąd tłumaczone na język polski), to rasowy thriller psychologiczny, ukazujący mechanizmy stojące za szerzeniem się wszelkiego rodzaju teorii spiskowych, ale też mówiący o toksycznych relacjach rodzinnych i wydarzeniach, które mogą zatruć stosunki nawet między bardzo bliskimi sobie dotąd ludźmi. To także opowieść o brudach, które mogą kryć się pod pozorami idealnego życia wielu zamożnych rodzin.
Jest rok 2018. Członkowie rodziny Temple mają właśnie wyruszyć na wspólny urlop, pierwszy od wielu lat. Spotkanie to ma stać się dla niektórych okazją do pogodzenia się z innymi i z samymi sobą, do zapomnienia o dawnych zatargach oraz odnowienia rodzinnych więzi. Obok mieszkać mają znający Temple’ów od wielu lat Vince i Kirsten wraz z synem i jego nianią, Amandą. Mają – bo Vince ostatecznie na wakacje nie dociera. Amanda, przytłoczona opieką nad maleńkim dzieckiem, o której nie ma wielkiego pojęcia, ucieka w marzenia o karierze dziennikarskiej. Czy przepustką do niej może stać się zgłębienie tajemnicy tragedii z 2002 roku, gdy podczas podobnych wakacji utonęło najmłodsze dziecko w rodzinie Temple – Niamh? Problem w tym, że rodzina nie chce powracać do tej sprawy, a w sieci krążą tylko nie poparte żadnymi dowodami teorie spiskowe.
W powieści wielokrotnie przenosimy się pomiędzy rokiem 2002 a 2018, obserwując stopniowy rozpad rodziny Temple’ów. Odkrywamy kolejne tajemnice Maxa – starszego już naukowca, który zasłynął jako pogromca spiskowych teorii, jego żony Celii, zadufanej w sobie kobiety, wciąż powracającej myślami do czasów, gdy jako młoda dziewczyna zachwycała mężczyzn występami w kusych kostiumach w filmach science fiction, a także ich dzieci – Marion, Sylvie i Rory’ego. Czy Niamh rzeczywiście zginęła w wypadku? A może rację mają wyznawcy teorii spiskowych i rodzina rzeczywiście postarała się zatrzeć prawdę o przeszłości? I co właściwie zdarzyło się przed laty? Aby się o tym przekonać, trzeba sięgnąć po powieść Chrisa Brookmyre’a.
Autor niespiesznie ujawnia kolejne tajemnice, skupiając się przede wszystkim na tworzeniu atmosfery swej powieści. Sielanka rodzinnych wczasów w Portugalii kontrastuje tu mocno z niepokojącą grą, jaką zdają się prowadzić ze sobą członkowie rodziny Temple’ów, przede wszystkim zaś seniorka rodu – Celia, pragnąca uhonorować zmarłego niedawno męża i jej córka, Sylvie, która pragnąc odciąć się od przeszłości, zmieniła imię na Ivy i stała się pragmatyczną, zimną bizneswoman, gotową na wszystko, by jej klienci odnieśli sukces. Dopiero z czasem poznajemy szokujące kulisy jej przemiany i przekonujemy się, że nic nie jest tu takie, jakim się wydaje. Narracja mocno przyspiesza pod koniec tej historii, zmierzając do szokującego finału, niosącego współczesną wersję katharsis.
Retrospekcja skonstruowana jest i napisana bardzo sprawnie. Brookmyre tworzy złożone, skomplikowane postaci i w powieści zagłębia się w ich psychice, odsłaniając stopniowo motywacje i pokazując, jak stały się tym, kim są. Solidne tłumaczenie Magdy Witkowskiej dobrze oddaje charakter tej prozy. Po lekturze Retrospekcji trudno się dziwić, że powieści Brookmyre’a cieszą się w Wielkiej Brytanii ogromną popularnością. Pozostaje tylko czekać do czasu, gdy w Polsce pojawią się kolejne spośród nich,
