Recenzja książki: Rowerem na Wschód 1937

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Wskazane, żeby dobra gwiazda wędrowców zawsze była im przychylna. O tym, jak bardzo to jest ważne, doskonale wiedział brytyjski podróżnik oraz szpieg Bernard Newman, organizator i zarazem uczestnik wielu rowerowych podróży. W książce Rowerem na Wschód 1937 zamieścił relację z drogi mierzonej nie w kilometrach, lecz w godzinach jazdy na swoim niezawodnym George’u. I ważne, że rowerzysta ów nigdy nie narzekał na swój los.

Każdy z pięciu rozdziałów książki stanowi opis kolejnego etapu rowerowej podróży, podczas której wraz z Bernardem Newmanem czytelnik podziwia warte obejrzenia zabytki, odwiedza stare dzielnice, spaceruje przenoszącymi w minione epoki wąskimi uliczkami, zbacza śladem końskich ścieżek do przyległych dolin, wspina się na strome skały, przeprawia rwącą rzeką na przeciwległy brzeg, zachwyca rozprzestrzeniającymi się aż po horyzont przepięknymi krajobrazami. Odwiedza targowiska, bierze udział w wiejskich uroczystościach, porusza się szlakami, które – niegdyś handlowe – obecnie prowadzą do miejsc turystycznie najciekawszych. Spotyka również ludzi żyjących z dziada pradziada według lokalnych tradycji, nie wstydzących się publicznego wyznawania wiary, wzmacniających rodzinne więzi oraz podtrzymujących sąsiedzkie relacje. Towarzysząc autorowi w drodze, przejeżdża czytelnik wraz z nim przez Holandię, Niemcy, Czechosłowację oraz Rumunię do Rosji – z jednego krańca Europy na drugi.

Książkę Bernarda Newmana, choć odwiedził on opisane kraje w 1937 roku, z powodzeniem można nazwać przewodnikiem. Czytelnik poznaje fakty historyczne, względy polityczne, uwarunkowania geograficzne, szczegóły topograficzne, detale architektoniczne, kulturowo przekazywane przekonania i miejscowe zwyczaje ludności zamieszkującej poszczególne państwa. Nie brak w lekturze informacji ogólnych dotyczących chociażby przekraczania granic, pogody, noclegów czy komunikacyjnego systemu dróg rowerowych; nie brak opowieści (również z nutką romantyzmu), komicznych scen, śmiesznych powiedzonek, ciekawostek, celnych ripost. Są przemyślenia egzystencjalne oraz przestrogi i rady – co wypada, czego unikać, jak postępować. Zamieszczone mapki pokazują położenie krajów na mapie ówczesnego świata. Pochodzące z wielu źródeł czarno-białe ilustracje (spis na końcu) obrazują opisywane miejsca. Pomocą służą bibliograficzne oraz wyjaśniające przypisy końcowe.

Przedstawiająca naszych przedwojennych sąsiadów treść książki Rowerem na Wschód 1937 pozwala ustosunkować się zarówno do wydarzeń, jakie nastąpiły po tytułowym 1937 roku, jak i miejsc bezpowrotnie zmienionych.

Tagi: Reportaż i dziennikarstwo śledcze