Genialnie zmyślone? Skarby, fałszerstwa, mistyfikacje

Jakub Kuza, znany z popularnego fanpage’a Krótka historia jednego zdjęcia, powraca z kolejną fascynującą publikacją. Tym razem zabiera czytelników na wyprawę śladami największych mistyfikacji, przekrętów i nieprawdopodobnych, lecz prawdziwych (!) historii, jakie wydarzyły się na ziemiach Polski. „Genialnie zmyślone” to nie tylko zbiór intrygujących anegdot – to błyskotliwa i zaskakująco aktualna opowieść o tym, jak łatwo jest uwierzyć w dobrze opowiedziane kłamstwo.

Kuza serwuje nam 26 opowieści, które oscylują między sensacją, historią a kryminałem. Każda z nich to osobny epizod, jednak razem tworzą misterną mozaikę ludzkiej wiary, chciwości, sprytu i potrzeby sensacji. Autor opowiada o rzekomym obrazie van Gogha w polskich zbiorach, erotycznych listach Chopina niszczonych przez potomnych, czy o rzeźbie Światowida, która być może wcale nie jest pogańskim bóstwem, lecz tworem... współczesnego szaleńca. Trudno nie poczuć zaskoczenia – i fascynacji – gdy kolejne historie podważają to, co uznaliśmy za oczywiste.

Jednym z największych atutów książki jest styl Kuzy – lekki, ironiczny, z wyczuciem suspensu i doskonałym rytmem narracyjnym. Autor nie sili się na akademicką powagę, ale też nie traci kontaktu z faktami. Z jednej strony opowiada jak rasowy gawędziarz, z drugiej – jak uważny detektyw tropiący ślady niedopowiedzeń i celowych manipulacji w dokumentach, relacjach i decyzjach instytucji kultury.

Co ważne, „Genialnie zmyślone” nie jest tylko zbiorem „ciekawostek historycznych”. To także książka o sile mitu, potrzebie wiary w coś większego (czy bardziej sensacyjnego), a także o odpowiedzialności tych, którzy tworzą opowieści o przeszłości. Kuza nie moralizuje, ale między wierszami zadaje ważne pytania: dlaczego tak łatwo wierzymy w kłamstwa? Co sprawia, że niektóre fałszerstwa stają się trwalsze niż prawda? I dlaczego nawet po ich obnażeniu – chcemy wierzyć dalej?

Pod względem edytorskim książka prezentuje się bardzo dobrze – krótkie rozdziały, przystępny język i wciągająca narracja sprawiają, że trudno się od niej oderwać. To publikacja, którą można pochłonąć w jeden wieczór albo czytać rozdział po rozdziale, jako codzienną porcję historii „z przymrużeniem oka i szeroko otwartymi oczami”.

Podsumowując: „Genialnie zmyślone” to książka dla wszystkich, którzy kochają historię – ale nie tę podaną w szkolnym stylu, lecz żywą, pełną plot twistów, tajemnic i ludzi z krwi i kości. Jakub Kuza pokazuje, że historia to nie tylko to, co się wydarzyło, ale i to, co ludzie chcieli, by wydarzyło się naprawdę.

Reportaż Kuzy mnie zafascynował od pierwszych stron i miałam poczucie, jakbym czytała powieść, a nie reportaż o zacięciu historycznym. Spodobało mi się jak autor, umiejętnie oswajał mnie z grą pozorów i tym, że w świecie fałszerstw nic nie jest takie, jak się wydaje, a sytuacja im wydaje się bardziej nieprawdopodobna, tym bardziej prawdziwa może być.

Książka Kuzy jest istną kopalnią anegdot, ale nie brakuje w niej wątków poważnie traktujących motywy, jakimi kierowano się przy oszustwach i co stało u ich podstaw. W reportażu znajdziemy wszystko od historycznych legend, ale też analizy społeczne na temat ludzkich chciwości.

Bardzo spodobało mi się jak Kuza umiejętnie zbalansował swoją opowieść, ponieważ momenty o fascynujących legendach, skarbach, czy fałszerstwach i mistyfikacjach, równoważyły się z krytyką mechanizmów, bo finalnie mowa przecież o oszustwie.

Autor prowokował mnie do stawiania pytań i wykazywania się dociekliwością, co sprawiło, że z każdą kolejną stroną książka się uwiarygadniała i to mimo tego, że pozornie poruszał zupełnie nierealne wątki.

Książkę czytało mi się bardzo lekko, w dużej mierze za sprawą dynamicznej narracji i całkiem pokaźnej dawki ironii.

Słowem muszę jeszcze wspomnieć, że życzyłabym sobie, żeby każdy z taką lekkością potrafił operować na tematach historycznych, bo autor wykonał kawał dobrej roboty. Dodatkowo niezwykle spodobał mi się sposób, w jaki Kuba bardzo płynnie splatał wątki czysto historyczne z kryminalnymi śledztwami pełnymi zagadek.

Ja reportażem czuje się w pełni usatysfakcjonowana i to zarówno na poziomie czysto informacyjnym i mojego zacięcia kryminalnego. Ta książka ukazuje też, jak bezgraniczna może być ludzka wyobraźnie i jak za jej sprawą można dojść do spektakularnych ,,sukcesów". Dla mnie to była piękna przygoda po tajemnicach przeszłości, które  zacierały granice między faktem a fikcją.
Polecajka