Nagi sad

Wiesław Myśliwski zdaje się następcą Reymonta. Świadomym czy nie - porównanie nasuwa się samo. Bo choć właśnie o Reymoncie zwykło się mówić, że jest piewcą polskiej tradycyjnej wsi, to autor "Nagiego sadu" i "Kamienia na kamieniu" niewiele - o ile w ogóle - mu ustępuje. A dokładniej - twórczość Myśliwskiego zdaje się kontynuacją dzieła Reymonta.

W "Nagim sadzie" pojawia się jednak nowa jakość.

Jest nią przede wszystkim bohater - u Reymonta właściwie zbiorowy, z bardzo archetypicznymi głównymi postaciami. W pierwszej powieści Myśliwskiego to mężczyzna, a dokładniej - syn. Bo o relacji syn - ojciec jest ta opowieść. Właśnie tak, opowieść syna.

Forma wspomnień nadaje rys całej powieści - poznajemy wydarzenia niechronologicznie, bez żadnego związku przyczynowo-skutkowego. Widzimy obrazy tego, co akurat bohaterowi dyktuje pamięć. Będą to, oczywiście, wspomnienia z dzieciństwa, w tym - najsilniejsze, przywołujące niedzielny rytuał ojca czytającego gazetę i przyglądającego mu się syna. Rytuał kończy się w momencie, gdy ojciec zostaje zdemaskowany jako nieumiejący czytać. Wiele lat później role się odwrócą - wykształcony na nauczyciela syn będzie wieczorami czytał swemu tacie.

Znamienne dla głównego bohatera jest to, że na wieś wraca po dłuższej nieobecności. Kształci się w mieście, a oderwanie się od rodziny, od wsi, i powrót do niej pozwala mu uzyskać nową perspektywę, spojrzeć szerzej na swoje relacje z rodzicami. Tak, bo matka w "Nagim sadzie" też występuje - jest jednak cicha, niemal niezauważalna. Ma swój moment chwały - gdy jej jedyne, niedawno urodzone dziecko choruje, idzie boso przed siebie z niemowlakiem w ramionach, by przejść przez dziewięć mostów. Według wierzeń ludowych to jedyny sposób, by dziecko wyzdrowiało.

I ta opowieść jest środkiem powieści - do niej historia zmierza i od niej się zaczyna.

Powieść zatem nie ma fabuły, jest tylko pewna klamra spinająca wspomnienia narratora. Opowieść snuje się niespiesznie - tak, jakby była opowiadana zasłuchanym słuchaczom przy pykającej fajce. I ma tyle uroku, ile zapamiętane z dzieciństwa opowieści dziadka przy ognisku.

A ja takie historie zawsze uwielbiałam.

Piękna książka o miłości ojca do syna i odwrotnie. Temat bardzo rzadko spotykany w literaturze, gdzie chyba częściej mowa jest o relacjach matczynych.Wzruszające sceny o pożyczeniu przez ojca najpiękniejszego konia od dziedziczki, gdzie opłatą jest kilka dni pracy u niej, tylko po to, by z dumą przywieźć syna ze szkoły; czytaniu przez analfabetę gazety do góry nogami, by zachędzić syna do nauki czytania; czy wyprawa przez "siedem mostów" jako ostatnia nadzieja na uzdrowienie jedynaka z suchot. Wspaniała lteratura. Pierwsza powieść Myśliwskiego. Zastanawiam sie tylko, czy losy jedynaka z tej książki zawierają elementy autobiograficzne?  Czy losy Myśliwskiego przedstawione są w jednej z dwóch innych pięknych powieści "Kamień na kamieniu" lub "Widnokrąg"?