Nikomu się nie śniło
Wydanie zbiorowe

"Przebudzenie. Nie samo otwarcie oczu, ale właśnie przebudzenie - ta siła sprawcza, która przepycha cię na drugą stronę, która wywraca zaschnięte perspektywy, która odkleja, wyrywa. To ona jest najbardziej pociągająca". Stworzenie krótkiej, prozatorskiej formy to nie lada sztuka. Stworzenie opowiadania z odgórnie narzuconymi słowami, frazami, a nawet bohaterami to wyczyn zasługujący na wielki podziw. Wiem, że jest to możliwe, gdyż pierwsza antologia wydana w ramach eksperymentalnego projektu literackiego pt. "Wykup słowo" zdobyła moje uznanie. A jak wiadomo, apetyt rośnie w miarę jedzenia. "Nikomu się nie śniło" to zbiór dziewiętnastu opowiadań, których filar stanowi jeden główny element - napisanie o czymś, co nie przyśniło się jeszcze nikomu. Utwory zawierają wykupione przez czytelników frazy, słowa i postacie. Ich autorzy zrezygnowali ze swoich honorariów, a część środków ze sprzedaży książki wspiera Fundację Światło, pomagającą osobom wybudzonym ze śpiączki. Pomysłodawczynią całego projektu jest Katja Tomczyk, autorka jednego z opowiadań w zbiorze. Opowiadania zawarte w tej antologii zgodnie z moimi oczekiwaniami, cechuje przede wszystkim różnorodność konwencji, stylów i samej tematyki utworów. Cały zbiór czytałam dość długo bowiem jego obszerność (ponad 500 stron) wraz z różnorodnością, wymogły na mnie robienie sobie przerw między lekturą kolejnych utworów. Przyznam, że nie wyobrażam sobie przeczytania tej książki za jednym podejściem, gdyż wielość wątków i motywów jest tak duża, że trzeba sobie te krótkie formy odpowiednio dozować, by przyjemność z czytania była pełna. W tego typu zbiorach zawsze typuje swoich faworytów, których utwory wywoływały we mnie najwięcej emocji, zaskoczyły mnie, bądź też rozbawiły. Jest tajemniczo. I tak Joanna Chudzio w swoich "Kwadratowych kałużach" dość przewrotnie bawi się z czytelnikiem, kreując świat przedstawiony poprzez motyw śmierci i snu. Zakończenie tego opowiadania mocno mnie zaskoczyło. Katja Tomczyk w "I nikt cię nie usłyszy" dotyka tematu narkolepsji poprzez historię dziewczyny, która na plantacji chmielu poznaje ludzi z różną przeszłością. Tutaj widocznie wyeksponowany klimat tajemnicy fascynuje do samego końca. Jest śmiesznie i wesoło. Hanka Bilińska-Stecyszyn w "Powrocie" zaserwowała mi nieco sentymentalną podróż do przełomu lat 80 i 90 XX wieku, w którym historia kupna pewnego samochodu, okazała się być dość zabawną. Opowiadanie napisane z humorem, pełne lekko podanej ironii. "Nakazany owoc" Michała Dębskiego pokazuje, że wykorzystując zwykły owoc, jakim jest jabłko, można zbudować ciekawą, humorystyczną historię, w której uwidoczniono płaszczyznę psychologiczną. Magda Niziołek-Kierecka w utworze "O tym, jak Szczupak, Przecinek i Pancernik odkryli tajemnicę kolorów" zaserwowała mi bajkę, podczas czytania której można szeroko się uśmiechnąć. Opowiadanie z przesłaniem, z dobrą energią. Jest psychodelicznie. Magdalena Genow-Jopek w "Sąsiadce" buduje odczuwalny, psychodeliczny klimat, w którym sumienie starszej kobiety walczy z uczciwością i wyrachowaniem. Tutaj również widoczne jest mocno wyeksponowane podłoże psychologiczne, które otacza atmosfera niepokoju. "Śniaki" Marty Koton-Czarneckiej to także proza psychologiczna. Opowiadanie dość krótkie, jak na standardy tego zbioru, a jednak poprzez ukazanie studium obłędu, posiadające duży emocjonalny ładunek. "Sztuka chodzenia po linie" Hanki V. Mody to opowieść o pewnej traumie, której konsekwencje są iście przerażające. Jest groza. Tutaj niezaprzeczalnie króluje znany mi już Robert Małecki i w swojej "Pustce" buduje klimat niedopowiedzenia oraz wielkiej tajemnicy. Trauma z dzieciństwa, porażenie przysenne, lokalna społeczność, leśna chatka, będąca świadkiem tragicznych wydarzeń, larwy - te wszystkie elementy doskonale ze sobą współgrają. Przy lekturze tego opowiadania można się naprawdę przestraszyć. K. B. Ambroziak w utworze "Finimondo" umiejętnie łączy ze sobą jawę ze snem, budując mroczny klimat. Wątek tajemniczych testów, firma Pabitel i to, co dzieje się dalej - wywołują zaniepokojenie i konsternację. Podoba mi się pomysł na to opowiadanie. Wspomniana przeze mnie wcześniej różnorodność widoczna jest nie tylko w samym motywie fabularnym utworów w zbiorze, ale także i przede wszystkim w bezpośrednim bądź pośrednim dotykaniu przez autorów tematyki snu. Niezwykle fascynujące jest także powtarzanie się pewnych słów, jak chociażby Lunatyk, Finimondo, Pabitel, które w konkretnych utworach mają zupełnie inne znaczenie. Cieszy mnie fakt, że w drugiej edycji antologii, zachowano formę przedstawiania przed każdym, kolejnym opowiadaniem, jego autora wraz ze zdjęciem. Niektórzy z nich, jak chociażby Robert Małecki, K. B. Ambroziak, Magda Niziołek-Kierecka i Katja Tomczyk to już znane marki, których prozę mogę czytać w ciemno. Handlowanie wyrazami? Nikomu się to nie śniło, a jednak jest już faktem. I to z jakim dobrym skutkiem. Czekam na kolejną edycję.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Od początku, od tego Początku, na czele którego stało Słowo, minęło mnóstwo czasu i wiele wody upłynęło w rzece. Teraz, słowo jest na sprzedaż.  Czy można kupić słowo?  Dlaczego nie? Każdy może kupić słowo jak bułkę, jak kupon materiału. A potem autor, z tego słowa wyczaruje opowieść. Wykup Słowoto eksperyment literacki, to projekt, z którego dochód zostanie, w tym roku, przekazany Fundacji Światło. Fundacji, która pomaga pacjentom wybudzić się ze śpiączki. Stąd tytuł, nawiązujący do snu. Żeby pomóc podopiecznym Fundacji, można było wykupić słowo, aby posłużyło jako tkanina do uszycia opowieści. Teraz, można także kupić - książkę.
W antologii "Nikomu się nie śniło"znajdziemy opowiadania znanych, lubianych pisarzy oraz bardzo udane debiuty. W czasach, kiedy forma opowiadania w świecie święci triumfy,  my także mamy czym się pochwalić.   A co takiego "nikomu się nie śniło"?   Na pewno trzydzieści lat temu nie śniło nam się, że świat będzie wyglądał i funkcjonował tak, jak widzimy za oknem. W opowiadaniu "Powrót"  Hanny Bilińskiej - Stecyszyn, znajdującym się na początku zbioru, wielu z nas powróci we wspomnieniach do lat młodości. Zabawne perypetie głównego bohatera uświadamiają długą drogę, jaką przebyliśmy i zmiany, jakie zaszły w naszym kraju, w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Równie "wspomnieniowe" jest opowiadanie zamykające tom, "Karkonosze Cztery", Moniki Wasilewskiej, która przywołuje czasy kolekcjonowania zużytych kart telefonicznych. Podobnie jak "Powrót" rozbawiło mnie przewrotne opowiadanie Michała Dębskiego "Nakazany owoc".  To, że owoc zakazany kusi, wiemy wszyscy, ale co nakazanym?

O tym, jak ludzie sobie (nie) radzą z traumatycznymi przeżyciami opowiada nam Hanka V. Moody w przejmującej "Sztuce chodzenia po linie", ale również Robert Małecki w doskonałym studium rodzinnej tajemnicy pt."Pustka". „Sąsiadka” Magdaleny Genow-Jopek, to historia starszej kobiety z bydgoskiego Fordonu, która była świadkiem morderstwa na osiedlu, na którym mieszka. Bardzo mocno wgryzła się w moją duszę czytelnika Marta Koton-Czarnecka opowiadaniem "Śniaki", którego finał zmusił mnie do zrobienia sobie przerwy, aby wrócić "na ziemię", czy nawet "dojść do siebie". To mocny, psychologiczny dramat.

Zupełnie inaczej bawią nas skojarzeniami K.B. Ambroziak, której "Finimondo" oraz „Kwadratowe kałuże” Joanny Chudzio wzbudziły mój szczery zachwyt. Niesamowita fantazja, sny na jawie i sny na życzenie, a także utrzymanie stylistyki opowiadań w konwencji snu niezmiernie mi się podobały. 

Magdalena Niziołek-Kierecka, laureatka konkursu Książka Przyjazna Dziecku, zabiera czytelników w świat wyobraźni kilkulatków. "O tym, jak Szczupak, Przecinek i Pancernik odkryli tajemnicą kolorów" to opowiadanie, które mnie po prostu urzekło. Inaczej odczytają je dorośli, a zupełnie coś innego zobaczą w nim dzieci. To doskonała propozycja dla całej rodziny.

Natomiast Moomu Mu w "Dziewięć koma osiemdziesiąt jeden" i Przemek Morawski w "Życiu, o jakim śniłeś", w poważny sposób tropią naturę snu i jego zaburzenia o podłożu medycznym. Z Elżbietą Łapczyńską dowiemy się, czym jest "Wszystko, czego nie powiedziałem dziewczynie spod okna" i zejdziemy z głównym bohaterem do mrocznych zakamarków jego duszy.

Nie zabrakło też opowiadań kryminalnych. To, choćby, wywołujący ciarki na plecach "Scenariusz" Anny Rozenberg  oraz pełne proroczych snów opowiadanie Izabeli Szymczak ,"Sidła snów", lecz wątki kryminalne znajdziemy i w pozostałych historiach.

Z Marasem Pijanowskim podążymy tropem tajemniczego bractwa, które spotyka się w średniowiecznej kamienicy w Toruniu. W "Cieniu klabaternika" mamy zdradę, zemstę, poplątane losy i mnóstwo symboli, a sen staje się rzeczywistością. Lub odwrotnie.
Rzeczywistość z marą senną, a teraźniejszość z czasami sprzed dwudziestu lat mieszają się też w "Snach" Grzegorza Giedrysa.

Wreszcie, "I nikt cię nie usłyszy" Katji Tomczyk. Gęsta, duszna proza, wrzucająca czytelnika w świat majaków, chorób i miejsca, zwanego Finimondo, które zdaje się wysepką surrealizmu, w oceanie nieprzyjaznego świata, oazą na pustyni.

Na koniec, chociaż nie ostatnie w zbiorze, "Wilkiem" Doroty Szelezińskiej. Doskonała wiwisekcja związku między kobietą, a mężczyzną, wędrówka po zakamarkach, pełnej traum i blizn, męskiej duszy. To opowieść o miłości różnie pojmowanej, o (nie)umiejętności kochania, o uczuciu, które uzależnia, ubezwłasnowolnia, zatraca. I o odzyskiwaniu kontroli.   Antologia "Nikomu się nie śniło" jest książką, którą wzięłabym na bezludną wyspę, ponieważ zawiera w sobie mnóstwo opowieści, a te, po odłożeniu tomu, same się dalej snują, dopowiadają i śnią. Po każdym opowiadaniu robiłam przerwę, aby pobyć z tekstem, z puentą, w atmosferze, która wniknęła w moją duszę, posłuchać poruszonych strun i powyobrażać sobie dalsze ciągi. Aby posmakować słów i metafor.
Każde opowiadanie jest inne, uszyte z odmiennej tkaniny, uplecione niby z tych samych wyrazów, jak z klocków, lecz różniące się od siebie jak gotycka katedra, współczesna galeria handlowa i wiejska, drewniana chata. Na każde rzucałam się z zachwytem i wpisywałam nazwisko autora do wyszukiwarki z nadzieją, że natrafię na jego/jej książkę, która chwyci mnie w sidła tak, jak jego/jej, opowiadanie, i uwięzi na długie godziny.

Kawał dobrej roboty!
Polecam!  

Nikomu się nie śniło 
Autorzy: K.B. Ambroziak, Hanna Bilińska-Stecyszyn, Joanna Chudzio, Michał Dębski, Magdalena Genow-Jopek, Grzegorz Giedrys, Marta Koton-Czarnecka, Elżbieta Łapczyńska, Robert Małecki, Hanka V. Mody, Moomu Mu, Przemek Morawski, Magdalena Niziołek-Kierecka, Maras Pijanowski, Anna Rozenberg, Dorota Szelezińska, Izabela Szymczak, Katja Tomczyk, Monika Wasilewska 

(Kliknij aby rozwinąć opinię)