Córka Racheli

TA GWIAZDA, KTÓRA NIGDY

NIE GAŚNIE

W swojej nowej powieści Anny Stryjewska zabiera czytelników do Łodzi lat czterdziestych. Miasta naznaczonego cierpieniem. Miasta, które straciło nawet swe imię. „Córka Racheli” jest kontynuacją „Damy w kapeluszu” - książki, w której poznaliśmy losy Apolonii - kobiety, której udało się zrealizować swoje marzenia i wyjechać z rodzinnej wsi do miasta, gdzie dostała szansę spełnienia swoich marzeń. Życie jednak lubi płatać figle, a czasem nawet okrutne żarty. Nad miastem gromadzą się ciemne chmury. Wybucha wojna... Jak potoczy się życie Poli? Czy w nowych, mrocznych czasach, uda jej się przetrwać i ocalić to, co jest najważniejsze?

Rok 1943. Łodzi już nie ma. Przemysłowe miasto, które tak prężnie rozwijało się w latach dwudziestych, chyli się ku upadkowi. To nie będzie pierwszy jego upadek. Czy będzie ostatnim? W Kraju Warty, jak zostało przemianowane, groza i cierpienie wypełniają każdy dzień. Niemiecka okupacja dokuczliwie wkrada się w życie mieszkańców. Wydawać się może, że nad miastem nigdy już nie wstanie słońce. Terror i przemoc stały się elementami codzienności. Trwa walka, w której tylko niektórzy zdobędą nagrodę główną - ocalą życie. Apolonia Chryniecka wraz z przyjaciółmi Helą i Marcelem stara się prowadzić normalne życie. Nadal zajmuje się szyciem kapeluszy. Tylko najbliższe jej osoby wiedzą jaki skrywa sekret. Pola opiekuje się Adą, żydowską dziewczynką, którą u progu wojny zostawiła u niej Rachela Weissowa. W czasach, gdy ludzkie życie stało się warte mniej niż kromka chleba, ukrywanie Żydówki grozi śmiercią. Kiedy każde pukanie do drzwi wywołuje złowrogi paraliż, gdy każda stająca u progu osoba okazać może się wrogiem, Chryniecka robi wszystko, co w jej mocy, by swojej podopiecznej stworzyć bezpieczny świat. Czy uda jej się przetrwać wojenną zawieruchę i odbudować wszystko to, co obróciło się w zgliszcza? Czy perfidny los, który tak lubuje się w targaniu ludzkich żywotów, da małej Adzie szansę na przetrwanie potężnego młyna historii?

Łapanki, przesiedlenia, gestapowskie przesłuchania, ludzie, którzy zaginęli bez śladu - to ludzie ludziom zgotowali taki świat. Od roku 1940 do 1944 na terenie Łodzi działało największe, zaraz po warszawskim, getto. Było gigantycznym obozem niewolniczej pracy. Produkcja w getcie była tak znacząca dla niemieckiego przemysłu, że zlikwidowano je jako ostatnie. Szacuje się, że w łódzkim getcie z głodu i wycieńczenia umarło czterdzieści tysięcy ludzi. To nie jest scenariusz filmu o apokalipsie. To nasza historia. Historia, której świadkowie żyją do dziś. Anna Stryjewska w charakterystycznym dla siebie, bardzo lirycznym stylu, serwuje nam opowieść, w której niezwykle istotny jest kontekst historyczny. Autorka skrupulatnie, z reporterską dokładnością, odwzorowuje życie ludzi w wojennej rzeczywistości. Bardzo istotne są tu detale takie jak umeblowanie, stroje, przygotowanie potraw. Szara, prozaiczna codzienność, malowana barwami słów. Potrafi Stryjewska tworzyć rzeczywistość jednocześnie dosadną i poetycką. Sprawnie łączy elementy piękna z tym, co w człowieku jest najpodlejsze, najniższe, złe. Na kartach jej powieści odnajdziemy zarówno kojące walory takie jak miłość, poświęcenie i dobroć, jak i okrucieństwo, przemoc, żal. Nie inaczej jest w „Córce Racheli”. Widocznym jest to, jak pisarka nieustannie szlifuje swój warsztat. Cechuje ją bardzo wysoka kultura języka, dojrzała plastyka kreowania portretów postaci i znacząca empatia. Bohaterowie Stryjewskiej często stają na rozstajach dróg, zmuszeni są do dokonywania moralnie trudnych wyborów, narażeni są na dramatyczne rozterki. Bywa, że drogi, jakie przechodzą, diametralnie ich zmieniają. Niechaj za przykład takiej postaci posłuży Hela. Kobieta, której życie nie rozpieszczało i być może, gdyby nie to, że w pewnym momencie trafiła na życzliwych ludzi, los jej byłby tragiczny. To taki budujący model postaci, która błądząc odnalazła furtkę do innego życia. Ta głęboka przemiana duchowa, nadzieja, jaką dać potrafi wsparcie innego człowieka, przywodzi mi na myśl bohaterów kreowanych przez prozaików pozytywistycznych. Niezwykłym jest to, jak Anna Stryjewska, słowami potrafi dotykać serca.

W świecie, w którym ból, strach i śmierć stają się nową rzeczywistością, wciąż żyje, choć zdaje się chybotliwa i niepewna - nadzieja. Niesamowicie sugestywna opowieść o przyjaźni, miłości, poświęceniu w najtragiczniejszym rozdziale historii Europy. Anna Stryjewska prowadzi nas ulicami Łodzi, która straciła oblicze, została upokorzona i poddana. Każdego dnia w mieście giną dziesiątki ludzi. Łapanki, egzekucje, wywózki to, co do tej pory mogło pojawić się w glowie jedynie jako nierealny koszmar, teraz jest czymś powszechnym. W świecie, który oszalał, Apolonia i jej przyjaciele starają się żyć zgodnie ze swoimi sumieniami. Nieustanny strach powoduje niepewność. W prozie dnia codziennego dokładają starań, by pozostać ludźmi. Wzruszająca, podnosząca na duchu i bardzo autentyczna opowieść o sile przyjaźni, miłości, która nie boi się upływu czasu i trudnych doświadczeniach, które mogą zarówno budować w nas to, co najlepsze, jak i odbierać to, co mamy najcenniejszego. Niepewne są losy bohaterów stworzonych przez Stryjewską. Na zgliszczach znanego im świata, wyrósł nowy, niezwykle podły, ołowiany, nikczemny. W tym świecie nauczyć muszą się żyć pomimo wszelkich trudów, odnajdywać te małe iskry, które tworzą naszą codzienność, chwytać ulotne chwile radości. To, co jest coraz rzadsze, coraz bardziej ulotne, co wydaje się mirażem - bliskość drugiej osoby, odpowiedzialność za nią, dzielenie wspólnych chwil. Nawet, gdy chwile te wypełnione są ciemnością i strachem. „Córka Racheli” to książka, która w swej konstrukcji jest prosta, a na kanwie tej prostoty pisarka kreuje realistyczny portret człowieka, który zmaga się z życiem, które wydaje się być pozbawione światła. Wiedzie żywot, w którym nauczyć może się, że światło to tworzymy my sami. Autentycznie przejmująca, osadzona w realiach wojennej Łodzi, chwilami wstrząsająca, ale niestrudzenie dająca nadzieję. Powieść, którą raczyć możemy się dziś - w bezpiecznym, wolnym kraju, gdzie ciągle żywa jest pamięć o ofiarach. Oby nigdy nie zginęła. Diabeł gorąco poleca.

Informacje dodatkowe o Córka Racheli:

Wydawnictwo: Skarpa Warszawska
Data wydania: 2025-03-12
Kategoria: Historyczne
ISBN: 9788383297644
Liczba stron: 336
Dodał/a opinię: chico6401

Tagi: Literatura obyczajowo-rodzinna Literatura historyczna