Recenzja książki: Izrael Palestyna. Pokój czy święta wojna

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Toczący się przez dziesięciolecia konflikt izraelsko (Żydzi) – palestyński (Arabowie palestyńscy) jest coraz bardziej nieprzewidywalny, nadal daleki od zakończenia i ma wciąż nowe odsłony, co nie pozostaje bez echa zwłaszcza dla mieszkańców Autonomii Palestyńskiej. Przedstawiając realia życia obok siebie dwóch narodów, Izrael – Palestyna stanowi próbę rozwiązania kwestii, czy ów bez końca trwający konflikt to Pokój czy święta wojna?

Na treść książki składa się osiem reportaży dotyczących okresu do września 2005 roku oraz osiem (w Aneksie) odnoszących się do sytuacji lat 2001-2004, a koncentrujących się wokół nierozwiązanego do dnia dzisiejszego konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Sięgając do roku 1909, kiedy to do Palestyny, najbiedniejszej wówczas prowincji imperium osmańskiego, przybyli – by przemienić pustynię w ogród – syjoniści z Europy, Mario Vargas Llosa zwraca uwagę na stopniowy rozwój państwa oraz jego wzrost ekonomiczny i zwiększający się dobrobyt, a także analizuje kładące się cieniem na rozwój Izraela stosunki z ludnością arabską oraz nasilającą się politykę kolonizacyjną na Zachodnim Brzegu Jordanu. Pisze o sekretnym planie premiera Ariela Szarona i jego polityce, samobójczych atakach terrorystycznych oraz mających zastraszyć Palestyńczyków wyszukanych represjach. Prowadzi pod mur separacyjny i do Hebronu z typowymi dla niego licznymi, choć zamkniętymi dla narodu palestyńskiego wjazdowymi drogami. Poznaje czytelnika z grupą religijnych ortodoksów, zwolenników idei osadnictwa oraz sprawiedliwych Izraela. Pozwala również zatrzymać się w obozach dla uchodźców.

Reporterskie opowieści Llosy odzwierciedlają stopień nasilenia konfliktu z początku XXI wieku. W treści uwidacznia się krytyczny stosunek autora do polityki prowadzonej przez izraelski rząd w kwestii palestyńskiej. Pojawiają się reminiscencje dotyczące wydarzeń z przeszłości, czasu i miejsc ważnych dla mieszkańców obu stron oraz odniesienia do sytuacji charakterystycznych dla opisywanego okresu. Nie brak – pomimo wszystko – wpisów podsycających nadzieje na pokojowe rozstrzygnięcie sporu, które – zrodzone w 1993 roku porozumieniem z Oslo – w chwili obecnej zostały przekreślone poprzez wysuwane przez każdą ze stron warunki pokoju: stosowany przez obie strony terror, zawsze w ramach odwetu, niweczy możliwość wypracowania pokoju w drodze negocjacji. Nie brak odniesień do sytuacji w innych krajach afrykańskich ani spojrzenia amerykańskich mediów. Dogłębna analiza izraelsko-palestyńskiego konfliktu obejmuje sytuację polityczną, problemy społeczne oraz zjawiska kulturowe. Wyjaśniające przypisy końcowe stanowią doskonałe uzupełnienie całości.

Wzbudzająca refleksję treść publikacji Wydawnictwa Znak świadczy o ogromnej wadze przedstawionych przez Llosę reportaży, poprzez które – przy okazji omówienia konfliktu izraelsko-palestyńskiego – autor przełamuje obojętność i uwrażliwia na społeczną niesprawiedliwość. Jak konflikt izraelsko-palestyński rozwiązać? Czy może jednak nic nie da się z tym zrobić i trzeba uznać go za nierozwiązywalny?

Tagi: Literatura faktu Reportaż i dziennikarstwo śledcze