Recenzja książki: Józef Piłsudski. Rzecz o nieprzeciętności

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Na czym polegał fenomen nieprzeciętności charyzmatycznego wodza, który odegrał kluczową rolę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości? Biograficzna opowieść Józef Piłsudski. Rzecz o nieprzeciętności ukazuje Ziuka (Józiuk-Ziuk: zdrobnienie to było charakterystyczne dla Kresów Północno-Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów) w całej złożoności jego osobowości, trafności w wyborach oraz stałości w postanowieniach, jako człowieka zawsze wysuwającego na plan pierwszy działanie.

Przetykając czarno-białymi ilustracjami historyczną treść publikacji, Mariusz Wołos przenosi czytelnika do majątku ziemskiego w Zułowie na Wileńszczyźnie, gdzie 5 grudnia 1867 roku, w patriotycznej rodzinie szlacheckiej urodził się Józef Piłsudski. Osadzenie jego dzieciństwa i młodości w czasach, gdy pamięć wojen napoleońskich na Litwie wciąż była żywa, tłumaczy, dlaczego zainteresowanie Ziuka powstaniem styczniowym stało się dla niego punktem wyjścia do budowy koncepcji polityczno – wojskowych. Pisze autor o codziennym życiu rodziny Piłsudskiego w Wilnie, odnosi się do jego walki z caratem oraz związanych z nią konspiracyjno – więziennych doświadczeń (wraz z pięcioletnim pobytem na Syberii Wschodniej). Omawia działalność Piłsudskiego w Polskiej Partii Socjalistycznej, relacje PPS z japońskimi służbami, organizację bojówek i oddziałów paramilitarnych, konspiracyjne akcje zbrojne, wizytowanie oddziałów strzeleckich na obczyźnie, starcia regularnych oddziałów Wojska Polskiego z Armią Czerwoną, a także przegrana wojna o Ukrainę i będąca niejako jej przedłużeniem wygrana wojna o Polskę.

Treść należącej do literatury popularnonaukowej książki Józef Piłsudski. Rzecz o nieprzeciętności jest drobiazgowa. Nakreślony w niej portret niepodległościowego działacza pełen jest najdrobniejszych nawet detali z jego życia, również tych, które do tej pory były pomijane, niedopowiedziane, bądź wcześniej nieznane: zebrane w całość, pokazują osobowość wyjątkowo złożoną, bo budzącą uwielbienie lub nienawiść, nigdy obojętność. W dwudziestu rozdziałach znalazły się szczegółowe informacje przeplatające życie prywatne Ziuka (przywiązany do rodziny, skłonny do żartów, z wieloma zainteresowaniami) z jego działalnością wojskową, fakty pozwalające zrozumieć Piłsudskiego jako charyzmatycznego wodza, wymagającego przywódcę, człowieka o silnym charakterze i niezachwianej determinacji w dążeniu do celu. Mnóstwo jest w lekturze dat, nazwisk, nazw, liczb, funkcji, stopni wojskowych, stanowisk państwowych. Są fakty związane z kolejnymi okresami walki o niepodległość oraz godną pozycję Polski w Europie. Są zagadnienia polityki międzynarodowej i ówczesne nastroje społeczne; są prostowane przekłamania, obalane mity, uzasadniane wybory; są szczegółowe relacje, warte uwagi wspomnienia oraz barwne opisy. Tekst ubogacają czarno-białe, dobrze opisane zdjęcia (wykaz źródeł na końcu książki). Pomocą służy zaproponowana literatura oraz indeks nazwisk.

Publikacja Wydawnictwa Literackiego jest skarbnicą wiedzy o życiu i działalności tego, który reagując czynem, ruszył ze strzelcami w pole, by bić się o Polskę. Napisana w sposób interesujący, wzbogaca wiedzę czytelnika o nieznane do tej pory fakty i nowe interpretacje, które jeszcze bardziej potwierdzają tytułową nieprzeciętność człowieka działaniem realizującego wyznaczone cele.

Tagi: Historia poszczególnych obszarów Polska