Recenzja książki: Uczniowie Hippokratesa. Doktor Zosia

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Kończąca trylogię Uczniowie Hippokratesa powieść Doktor Zosia to nie tylko opowieść o wojnie i życiu ludzi pod niemiecką okupacją. To przede wszystkim historia medycyny na ziemiach polskich, to barwnie pokazana odpowiedzialna praca personelu medycznego. Gdyby losy bohaterów przypadły na lata powojenne, wielu z nich miałoby okazję stać się światowej sławy autorytetami. Jest więc Doktor Zosia wyrazem wdzięczności za ich wkład w rozwój medycyny.

Tytułowa doktor Zosia Nibużanka od początku dała się poznać z najlepszej strony. Już pracując w Szpitalu Świętej Zofii, odwiedzała zarobkujące na ulicach kobiety (zachęcała je do badań, szukała innych miejsc zatrudnienia), ale dopiero w chwili podjęcia pracy w Wojskowym Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie (zbombardowany przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego), gdy wreszcie mogła przestać ukrywać swoje pasje oraz inteligencję, rozpoczęło się dla niej nowe życie: stabilizacja pozycji zawodowej, staże w kolejnych klinikach i zakładach specjalistycznych, nowe przyjaźnie, wybory (nie zawsze właściwe), miłość, ale i konferencje naukowe, badania analityczne, doświadczenia kliniczne, białe niedziele (objazdowe badania rentgenowskie w terenie), w końcu – odnalezione uczucie, małżeństwo i rodzina. Praca zawodowa doktor Zosi przeplata się z jej życiem prywatnym. A gdy wybucha II wojna światowa i do szpitala wkraczają Niemcy… niestety, zmianie ulec musiało wszystko. I były to zmiany na gorsze. Najgorsze.

Na wzruszającą treść Doktor Zosi składają się dwie zasadnicze części: choć Ałbena Grabowska nie dokonała wyraźnego podziału, czytelnik łatwo wyczuje granicę pomiędzy ważnymi okresami w historii polskiej medycyny (lata dwudzieste i trzydzieste XX wieku oraz czas hitlerowskiej okupacji). Barwnym językiem opisuje autorka codzienność bohaterów: podstawowe zasady obowiązujące lekarzy, relacje personelu medycznego z pacjentami, nowoczesne – na ówczesne czasy – metody badań oraz sposoby leczenia, ciężkie sytuacje zdrowotne (wraz z opisami zagrażających życiu matki i/lub dziecka akcji porodowych), a także rozwijający się ruch oporu, mały sabotaż, działalność Polskiego Państwa Podziemnego (również na terenie szpitala), pomoc dla Żydów w getcie, akcje dywersyjne AK, tragizm Powstania Warszawskiego. Niejeden raz oczy doktor Zosi zachodziły łzami – czasem szczęścia, a niekiedy grozy.

W treści publikacji Wydawnictwa Marginesy przewijają się nazwiska światowej sławy naukowców, lekarzy, aktorów, polityków, noblistów. Wśród znanych postaci znalazł się m. in. marszałek Józef Piłsudski, noblistka Maria Skłodowska-Curie, poeci Julian Tuwim i Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Wyspiański, twórca fabryki czekolady Jan Wedel. Jest również słynący z wyjątkowej charyzmy, a opiekujący się nawykłymi do biedy i ograniczeń dziećmi, doktor Janusz Korczak. Osobny wątek poświęcony został najwybitniejszym artystkom swoich czasów, uwielbianym przez tłumy, primabalerinom – Zuli Pogorzelskiej oraz Lodzie Halamie. Jest jeszcze więcej bohaterów – postaci tragicznych, którym odebrano życie w obozach koncentracyjnych czy w Katyniu (w przypisach zamieszczono notki dotyczące ich życia i działalności). Każdy rozdział poprzedza biogram wybranego naukowca (z podkreśleniem jego osiągnięć). Jest w lekturze mnóstwo dat, nazwisk, wydarzeń historycznych, wiadomości medycznych, dyskusji nad skutkami badań, opisów odkryć, etapów rozwoju nauki. Są życiowe rady i przestrogi, egzystencjalne refleksje.

Prawie sześćsetstronicowa opowieść dokumentalno-fabularna Doktor Zosia nie pozwoli oderwać się od lektury przed doczytaniem do końca.

Tagi: Proza w opracowaniach tematycznych