Recenzja książki: Za drutami Murnau. Opowieść ojca i syna

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Murnau to obóz wyjątkowy. Utworzony w koszarach batalionu pancernego u podnóża urzekających pięknem i grozą, majestatycznych Alp (w ich stronę, a najbardziej poza nie, biegły tęskne spojrzenia osadzonych), więził niepracujących polskich oficerów (mimo wojennego braku rąk do pracy, Niemcy bali się, że zwarte grupy inteligentnych jeńców doprowadzą do czynnego oporu na zewnątrz obozu). Treść książki Za drutami Murnau tworzą osobiste przeżycia i doświadczenia rotmistrza Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej Stefana Majchrowskiego, który po kampanii wrześniowej 1939 roku więziony był w oflagu VIIA przez prawie sześć lat.

Autor pokazuje, niełatwą codzienność Murnau: los jeńców (oficerowie rezerwy i zawodowi, bywalcy obozów z czasów I wojny światowej) oraz ich obozową rzeczywistość (jak wiele znaczy chleb, jak wiele znaczy wolność): druty, wieżyczki wartownicze, trwające godzinami apele, rewizje, głód (do czasu, gdy PCK zaczął przysyłać paczki), stanowiący dodatek do skąpych porcji żywnościowych tłuszcz o podejrzanej konsystencji (ponoć jadalny), żołd wypłacany w lagermarkach (nie można było za nie kupić chleba), wypełniona zawsze po brzegi izba chorych (wylęgarnia plotek), próby ucieczek, giełda obozowa, a także kolejki – nieodłączny element jenieckiego życia (wszędzie – po paczkę, po chleb, po dodatek do chleba, do lekarza, do łaźni, nawet do toalety), materialne wsparcie dla więźniów obozów koncentracyjnych (po zakazie – przemyt), poczucie łączności z okupowanym krajem, a także zmieniający się oficerowie załogi niemieckiej (tylko jeńcy przybywali nowi zamiast odchodzić – chyba że na cmentarz) oraz Rzeczpospolita Jeniecka (działający z inicjatywy jeńców uniwersytet, biblioteka, teatr, orkiestra symfoniczna, kursy samokształcące, koła zainteresowań, sekcje, referaty, wystawy, udział w międzynarodowych konkursach – uczyli się z myślą o przyszłości, a przyszłość kojarzyli z wolnością): wszystko to (i wiele jeszcze więcej), wypełniając kolejne dni, stworzyło obraz szarej, obozowej codzienności tysięcy więzionych.

Publikacja Wydawnictwa Zysk i S-ka, ukazując przeszłość, odkrywa jaśniejsze i ciemniejsze strony jenieckiej rzeczywistości. Kreśli sylwetki obozowych Niemców, pokazuje jeńców tworzących wyjątkowo zorganizowaną społeczność (siedem wszczętych w obozie rozwodowych spraw oraz pięćdziesiąt siedem zawartych małżeństw per procura). Są w lekturze fakty i ciekawostki, daty, nazwiska, stopnie, pełnione funkcje, liczby, wyciągi z rozkazów, wieści spoza obozu. Niemieckie zwroty zapisano kursywą. Składające się na zasadniczą część książki wspomnienia ojca uzupełniają wyznania Jana Majchrowskiego – sześć opowieści, w których syn (po sześćdziesięciu latach od zakończenia wojny przekroczył mury oflagu VIIA) snuje wspomnienia o ojcu (obecność w rodzinie, rady dla syna, powojenne losy). Tekst wzbogacają pochodzące z prywatnego archiwum rodziny autora czarno-białe fotografie, a na wewnętrznych stronach okładki zamieszczono mapę Panorama Murnau.

Treść książki Za drutami Murnau. Opowieść ojca i syna dokumentuje wydarzenia sprzed lat, co pozwala kolejną kartę historii ocalić od zapomnienia.

Tagi: Biografie i literatura faktu