Stres. Jak zrozumieć swoje reakcje i odzyskać równowagę

Przeczytałam książkę o stresie i tak naprawdę nie wiem co mam o niej napisać, bo wszystko, czego się z niej dowiedziałam, potrafiłam przypisać do mojego prywatnego życia. Autorka opisała nam wpierw co to jest ten cały stres, jakie uczucia czy też doznania pod niego podchodzą oraz dlaczego każdy z nas inaczej reaguje na stresującą sytuację. Tak ładnie podkreśliła, że wszystko zależy od naszego dobrostanu, czy stresująca sytuacja wydała nam się rywalizacją, formą ataku czy też obrony. I co ciekawe, ostatnio w swoim życiu miałam taki czas, że czułam się totalnie wypalona, dosłownie bez żadnych emocji. Czułam jak moje ciało jest zwyczajnie zrezygnowane. I też pięknie opisała dlaczego tak się czułam. Mamy bowiem wbudowane w siebie genetycznie taki czynnik przetrwania, kiedy brak nam sił na krzyki i jakiekolwiek argumenty. Jest to taki zastój, kiedy nasze ciało czuje się w tak wielkim zagrożeniu, że zwyczajnie milknie. Tak samo jak zwierzyna, którą goni łowca, potrafi tak się wyciszyć, że nawet ucisza bicie swojego serca będąc w głębokim spokoju. Dotychczas miałam trzy razy takie wyciszenie i nawet bałam się, że to może jakaś choroba, a to tylko obrona ze strony mojego ciała. Dziwne, ale nie przypominam sobie abym w innym poradniku o stresie o tym czytała. Być może wszystko przez to, że sama autorka zaznaczyła, iż nie będzie się całkowicie i dokładnie zagłębiała w opisy działania całego naszego mózgu, tylko zaznaczy nam wszystko związane tylko ze stresem i ucieczką lub walką, takie schematy, które powinniśmy nie tylko poznać, ale i wiedzieć dlaczego tak a nie inaczej funkcjonują. Przy tym podaje nam konkretne przykłady z życia wzięte, byśmy zrozumieli je jak najlepiej. Nie wiedziałam też, że kiedy natrafiamy na stresującą sytuację, to odpowiednie narządy w naszym ciele przeszukują podobnych emocji w wydarzeniach z przeszłości, by uruchomić odczucia w sytuacji, którą przeżywamy obecnie. To dlatego mówi się, że czasami reagujemy zbyt emocjonalnie na dzisiejszą sytuację, bo ona jest jedynie podobna do tej z przeszłości ale nie adekwatna do tego, co moglibyśmy poczuć, gdybyśmy tą z przeszłości przepracowali. Niesamowite, że za pomocą tej książki udało mi się dojść do tych wniosków. Stąd to przeczucie, że czasami przechodzi się deja vu. Że czujemy, iż kiedyś to było. A tego nie było, tylko ciało nakierowało nas na te same wspomnienia, które tyczyły się miejsca w którym już byliśmy. Stresująca sytuacja jest odbierana przez nasze ciało jako coś, co zagraża naszemu życiu. Dlatego ciało się poci, bo nie chce dopuścić do przegrzania mięśni. Dlatego niektórzy muszą natychmiast skorzystać z uwolnienia moczu i kału, by w razie ucieczki, być na tą chwilę lżejszym. Widzimy i słyszymy więcej, obszerniej pamiętamy, by nic nie umknęło naszej uwadze i nie doprowadziło do rzeczy, które nam zaszkodzą. Tak naprawdę stres jest naszym sprzymierzeńcem, jakby odzieniem w którym jesteśmy gotowi działać podwójnie i to od nas samych zależy, od naszego dawniejszego życia, czy będzie trwał on krótko, czy poddając się szaleńczym myślom, sami będziemy go wzniecać. Jak zatem radzić sobie ze stresem? Jak wzbogacić nasz umysł, by mieć go za sprzymierzeńca? Z pewnością znajdziecie na te i wiele podobnych pytań w tej książce odpowiedzi.
Tak poważnie, to ogromnie wartościowa pozycja, którą każdy powinien przeczytać!

"Stres. Jak zrozumieć swoje reakcje i odzyskać" to bardzo wartościowa pozycja, myślę, że każdy powinien przeczytać, bo stres jako taki jest obecnie znany wszystkim. I wszyscy się z nim borykają. Czy jednak naprawdę stres jest tylko złem, czy musimy się go za wszelką cenę pozbywać, czy w ogóle da się bez niego żyć? Odpowiedzi na te i na wiele jeszcze innych pytań znajdziemy w tej książce. Zasługuje ona na uwagę chociażby ze względu na sposób w jaki autorka go ujęła i przedstawiła. Mnie to przekonało, a ze stresem mam ostatnio bardzo dużo do czynienia.

"O stresie mówimy codziennie. Słyszymy zwroty "zestresowałam się; to było stresujące". Często za pomocą tych określeń mówimy o naszym stanie emocjonalnym. Nazywamy tak niepokój, strach, lęk, zdenerwowanie czy ekscytację. Innym razem w ten sposób opisujemy reakcje i doznania pojawiające się w naszym ciele.
Czym tak naprawdę jest ten stres? Okazuje się, że nie jest to tylko samo zło. Stres jest nam potrzebny, bo po prostu chroni nas przed różnymi zagrożeniami. To jakby wbudowany system adaptacyjny, reaktywujący się niemal natychmiast w obliczu różnych zmian i mający na celu zwiększać nasze szanse na przeżycie w obliczu stresora. Dlatego nie warto zbytnio z nim walczyć, chociaż oczywiście nie wolno również przesadzać, stres ma nam przecież pomagać przetrwać, choć sam w sobie może szkodzić, gdy trwa przewlekle lub oddziałuje zbyt intensywnie za często. 
Są różne kategorie stresu, jest stres chroniczny, czyli przewlekły (jak choroba nowotworowa) oraz stres ostry, czyli incydentalny (typu kontuzja). Stres aktywuje całą kolekcję naszych życiowych doświadczeń adaptacyjnych. Ja nauczyłam się żyć ze swoim stresem spowodowanym chorobą dzięki mądrej onkolożce. A w tej publikacji znalazłam jeszcze kilka cennych dla mnie porad.  

"Depresja to choroba, która wymaga leczenia. Często jest mylona ze zwykłym przygnębieniem, smutkiem, z naturalnie obniżonym nastrojem, które przeżywa każdy z nas. To wprowadza sporo zamieszania i odbiera powagę chorobie. Niestety presja społeczna, by wieść życie w szczęśliwej baśni, wypacza pojęcie smutku, a wręcz go dyskryminuje."
Ciało człowieka to jedna wielka i skomplikowana maszyna, w której nic nie dzieje się przypadkowo. Gdy jakiś organ ulegnie uszkodzeniu, cierpi całe ciało. Dlatego warto również pomóc swojemu umysłowi w mądrej walce ze stresem. Musimy nauczyć się w jaki sposób z nim sobie poradzić.
Chociaż tego typu poradników jest dość dużo, to zauważyłam, że ten poradnik w jakiś naturalny sposób do mnie przemówił zrozumiale. Nie w typowo naukowy sposób, ale prostym i przystępnym językiem. który zrozumiały jest dla każdego.
Zaznaczyłam sobie w tej książce mnóstwo cytatów, do których będę z pewnością wracała. Autorka zamieściła w niej listę 43 najbardziej stresujących wydarzeń. W jednym z rozdziałów daje też wskazówki jak sobie radzić ze stresem.
Obszerna bibliografia odsyła co ciekawszych do zgłębiania tego tematu.
Mnie wystarczy ta jedna pozycja, więc cieszę się z tego, że ją mam pod ręką.

Dziękuję Pani Edycie z Wydawnictwa RM za możliwość przeczytania tej ważnej (nie tylko dla mnie) książki.

To nie jest typowy poradnik z kilkoma trikami na wyciszenie. To książka o tym, czym jest stres, skąd się bierze i dlaczego czasem staje się niszczącym ciężarem, a czasem mobilizującą siłą. Autorka wychodzi od definicji stresu jako automatycznej fizjologicznej odpowiedzi organizmu na sytuację trudną. Podkreśla, że stres to transakcja między wymaganiami środowiska a zasobami jednostki. Nie jest więc tylko ,,czymś, co nam się przydarza", ale procesem zależnym od tego, jak zostaliśmy ukształtowani przez życie, od okresu prenatalnego, przez dzieciństwo, aż po dorosłość.

Jednym z najciekawszych fragmentów książki są rozdziały dotyczące wczesnych więzi i stylów przywiązania. Kik pokazuje, jak to, w jaki sposób opiekun reaguje na niemowlę - czy dostraja się do jego emocji, czy je ignoruje, czy bywa nieprzewidywalny, czy wręcz zagrażający - zapisuje się w naszym mózgu jako matryca przyszłych reakcji stresowych. Dziecko, które miało bezpieczną bazę w postaci empatycznego opiekuna, w dorosłości szybciej odzyskuje równowagę po kryzysie. Z kolei dzieci z unikowym czy ambiwalentnym stylem więzi uczą się tłumić emocje lub ciągle bić na alarm. Schematy te pozostają w tle przez całe życie. Warto pamiętać, że nasza zdolność radzenia sobie ze stresem zaczyna się kształtować jeszcze przed narodzinami.

Jednym z bardziej inspirujących wątków jest opis roli mikrobiomu. Jelita, nazywane ,,drugim mózgiem", produkują aż 90% serotoniny, część dopaminy i kwasu aminomasłowego. To oznacza, że nasz nastrój i zdolność do wyciszenia zależą nie tylko od psychiki, ale też od tego, co mamy na talerzu. Dieta bogata w prebiotyki, sen i ruch okazują się sprzymierzeńcami odporności na stres równie ważnymi, jak techniki oddechowe.

Warto też zwrócić uwagę na fragmenty dotyczące pamięci i traumy. Stres traumatyczny, zwłaszcza z dzieciństwa, potrafi ,,przykleić się" do człowieka jak zapach. Jest trwały, nieusuwalny, przywoływany przez bodźce, które z wydarzeniem pozornie nie mają nic wspólnego. To wyjaśnia, dlaczego osoby z PTSD wciąż na nowo przeżywają uraz w postaci flashbacków.

Książka nie pozostawia nas jednak w poczuciu bezradności. Obok opisu neurobiologicznych i psychologicznych mechanizmów stresu znajdziemy propozycje pracy z ciałem i psychiką. Ćwiczenia oddechowe, dbanie o higienę snu, wspieranie jelit, świadome przeżywanie emocji. Ważne przesłanie brzmi - stresu nie można wyłączyć, bo jest nam potrzebny. Chodzi raczej o to, byśmy nauczyli się regulować jego intensywność i odróżniać mobilizujący zastrzyk adrenaliny od niszczącego, przewlekłego napięcia.

Książka Magdaleny Kik porządkuje wiedzę i pokazuje stres jako zjawisko wielowymiarowe. Stres nie jest wyłącznie chwilową reakcją, ale odbiciem naszej historii, relacji i sposobu, w jaki nauczyliśmy się radzić sobie ze światem.