Tuwim, Gałczyński i… Myszka Miki w domenie publicznej od 2024 roku

Co roku do domeny publicznej trafiają utwory, do których prawa majątkowe wygasły. W tym czasie warto jednak również zwrócić uwagę na zagraniczne teksty. Czy od teraz każdy może wykorzystać postać Myszki Mickey?

^{fot. Juliana Tuwima - Wydawnictwo Komitetu Głównego Tygodnia Książki Polskiej, 1933 / Biblioteka Narodowa / kadr z filmu  Walt Disney Animation Studios' Steamboat Willie} 

Każdego roku do domeny publicznej trafiają setki, a nawet tysiące dzieł, których prawa majątkowe wygasły. Dzięki temu zupełnie bezpłatnie czytać, oglądać czy słuchać możemy zarówno książki, jak i utwory audiowizualne. Jakie dzieła w 2024 roku zasiliły domenę publiczną?

Tuwim, Makuszyński i Gałczyński w domenie publicznej

Dzień domeny publicznej to święto, które odbywa się co roku 1 stycznia. Dlaczego? To właśnie tego dnia do domeny publicznej trafiają teksty twórców zmarłych przed laty. W Polsce, jak i w większości krajów Europy, prawa majątkowe do utworów wygasają po 70. latach od śmierci autora. Chociaż więc do zmarłych twórców nadal należą prawa osobiste do utworów, to od tego momentu nieodpłatnie możemy korzystać z ich dzieł, m.in. czytając je w sieci, reprodukując czy adaptując do nowej postaci.

Nie musimy odkrywać wszystkiego wciąż na nowo, bo możemy uczyć się od innych i to także tych, którzy nie żyją już od setek lat. Dlatego wygasanie praw wyłącznych, które powstrzymują ten naturalny obieg kultury, i uwalnianie kultury to powód do świętowania

— tłumaczy Maria Świetlik, dyrektorka ds. rozwoju fundacji Wolne Lektury.

Na łamach popularnej platformy z lekturami szkolnymi (i nie tylko!) od początku roku odnaleźć można już nowe, opracowane teksty. A jakie utwory trafiły do polskiej domeny publicznej?

W 1953 roku zmarł jeden z najważniejszych polskich poetów lat 1918-1944, Julian Tuwim. Tworzył on w dwudziestoleciu międzywojennym i choć dziś powszechnie znany jest zwłaszcza z utworów skierowanych do dzieci, to wywarł ogromny wpływ na rozwój grupy poetyckiej Skamander. Jego utwory można znaleźć między innymi w zbiorach i publikacjach Najpiękniejsze wiersze, Wiersze dla dzieci, Wiersze dla dzieci. Tuwim. Wierszem napisane, Wielka księga wierszy. Abecadło rymów.

Nieodpłatnie będzie można zapoznać się także z poezją, powieściami i felietonami Kornela Makuszyńskiego. Makuszyńskiego Polacy znają głównie za sprawą Podróży Koziołka Matołka, a także arcypopularnych powieści młodzieżowych PRL-u: Szatan z siódmej klasy, O dwóch takich co ukradli księżyc, czy Awantura o Basię. 

W tym roku do domeny publicznej trafiły również dzieła Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Sporo osób kojarzy jego humoreski zatytułowane Teatrzyk Zielona Gęś. Napisał on także takie tekstu jak Zaczarowana dorożka, Młynek do kawy, czy Notatnik z Altengrabow. 

Myszka Mickey także w domenie publicznej?

Wśród innych nazwisk możemy wyróżnić amerykańskich scenarzystów Herman J. Mankiewicz i Eugene O'Neill, rosyjskiego kompozytora Sergeia Prokofieva czy polskiego kompozytora Ludomira Różyckiego.

W Stanach Zjednoczonych jednak przepisy w niektórych kwestiach odrobinę się różnią. Amerykanie od 1 stycznia będą mogli korzystać z dzieł opublikowanych w 1928 roku. Chodzi między innymi o książkę Chatka Puchatka autorstwa A.A. Milne’a, która stanowi 2 tom cyklu Kubuś Puchatek. W domenie pojawi się także niema produkcja z udziałem Charliego Chaplina, zatytułowana Cyrk. Będą to także dwie powieści: Kochanek Lady Chatterley oraz Zagadka Błękitnego Ekspresu. 

Niewątpliwie jednym z najważniejszych dzieł, jakie trafiają do domeny publicznej, jest jeden z pierwszych filmów, w którym pojawiła się Myszka Mickey. Parowiec Willie to krótkometrażowa produkcja animowana Disneya. Oznacza to, że wizerunek postaci z tej konkretnej animacji dziś będzie można wykorzystać bez zgody wytwórni. Co ciekawe w sieci już 1 stycznia pojawił się zwiastun horroru ze słynną Myszką. Produkcja została zatytułowana Mickey's Mouse Trap [Pułapka Myszki Mickey]. Otwiera to furtkę wielu twórcom i ich potencjalnym projektom.

_{Źródło: www.legalnakultura.pl}