Recenzja książki: Zemsta

Recenzuje: martellina

Konflikt dramatyczny w Zemście - najbardziej chyba znanej komedii Aleksandra Fredry, oparty jest na przeciwstawieniu dwóch kontrastowych natur: Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka. Ich walka z pozoru toczy się o majątek, ale w rzeczywistości jest zwykłym, szlacheckim pieniactwem, często samobójczą próbą postawienia na swoim.

Fredro prezentuje w Zemście całą plejadę różnorodnych postaci. Różnią się one zachowaniem, wiekiem, pochodzeniem, a kontrast pomiędzy nimi jest jednym ze źródeł komizmu w dramacie. Komizm ów w Zemście stanowi formę oceny ludzi i obyczaju szlacheckiego. Fredro ukazuje ludzkie wady i ułomności w sposób humorystyczny.

Głównym przykładem komizmu sytuacyjnego jest pierwszy spór Rejenta z Cześnikiem, którzy kłócą się nie tyle nawet o mur graniczny, co o prawo do jego naprawy. Czy nie śmieszy nas Cześnik, który - choć jest stary i schorowany - planuje małżeństwo? Lub kontrast między Cześnikiem i Rejentem? Przecież są to ludzie o zupełnie sprzecznych charakterach! Cześnik jest szybki, gwałtowny, zaś Rejent - opanowany i flegmatyczny. Jednak chyba nie ma bohatera bardziej zabawnego od Papkina. Autor nadał mu nazwisko, wspaniale oddające osobowość tej postaci. Papkin nazywa siebie „Lwem Północy” - tyle, że przecież żywi się i poi wyłącznie resztkami z pańskiego stołu, co zupełnie nie odpowiada obyczajom lwa, zwierzęcia królewskiego, bohaterskiego, odważnego. Takich cech Papkin nie posiada.

Podobnie jest z językiem utworu. Każda scena obfituje w zabawne zwroty akcji i wydarzenia. Doskonałym przykładem jest tu scena oświadczyn Papkina. Fredro mistrzowsko operuje także wierszem. Oddaje w nim swobodny, zwykły tok języka potocznego. Ujmuje także w swym dziele porady dotyczące gry aktorskiej. 

Zemsta dostarcza czytelnikowi emocji, śmiechu i, oczywiście, dobrej zabawy. Jest także doskonałym źródłem informacji o dawnej obyczajowości. Cześnik i Rejent są żywymi pomnikami swojej epoki. Dowiadujemy się wiele o języku, jakim się wóczas posługiwano, o kulturze, ubiorach, sposobach zachowania się. Dzięki zabawnemu ukazaniu ludzkich charakterów i słabości, Fredro uczy czytelników, jak patrzeć na świat z optymizmem i uśmiechem.