Recenzja książki: Przysięga królowej. Historia Izabeli Kastylijskiej

Recenzuje: Katarzyna Krzan

Powieści historyczne mają dwa typy odbiorców: pasjonatów historii, którzy w fabule szukają nieco wytchnienia od suchych faktów, ale też dokładnie sprawdzają wszystkie dane i potrafią wytknąć błędy. Przed nimi pisarz musi się zasłaniać koniecznością dokonania pewnych fabularnych sztuczek, by powieść nadawała się w ogóle do czytania. Druga grupa czytelników to żądni sensacji osobnicy, którzy za nic mają fakty historyczne. Szukają raczej scen pełnych przemocy i ociekających seksem zbliżeń między bohaterami. Widzą w wiekach minionych siedlisko wszelkiego zła i nieprawości. Dwory królewskie zawsze pełne były spisków, skrytobójców i dążenia do władzy po trupach.

C. W. Gortner jest autorem poczytnych powieści historycznych, dobrze udokumentowanych i pisanych z dużym rozmachem fabularnym. To, czego nie wyczytał w źródłach historycznych, dopowiada swoją fantazją. Izabela Kastylijska była fascynującą postacią. Na skutek dworskich skomplikowanych działań została królową Hiszpanii, choć miało być inaczej. Sama wybrała męża, zjednoczyła rozbity kraj, zaufała niejakiemu Kolumbowi, dzięki niej odkryto Amerykę. Rozpoczęła złotą epokę w dziejach swojej ojczyzny, choć była tylko kobietą. Towarzyszył jej nie mniej światły małżonek – daleki kuzyn Ferdynand. Ale Izabela miała także ciemne strony. To ona zapoczątkowała krwawą działalność Świętej Inkwizycji, skierowanej przeciwko rodakom, to ona wydała edykt zmuszający Żydów do opuszczenia Hiszpanii. Czy mogła jednak przewidzieć wszystko? Czy finansując wyprawę Kolumba, mogła przewidzieć, że stanie się ona przyczyną upadku kultury Indian amerykańskich, a pośrednio także nawrotu do niewolnictwa?

Z powieści Gortnera wyłania się postać młodej dziewczyny o nad wyraz nowoczesnych poglądach, sile ducha i… bojaźni bożej. Izabela szybko ulega wpływowi Torquemady, który będzie postrachem wierzących i niewierzących. To on wpaja młodej królowej poczucie misji oczyszczenia religijnego kraju i wypełniania Bożej woli. Moglibyśmy się spodziewać wielkich namiętności, krwawych scen, dramatycznych wyborów, a jednak - tego nie ma. Wszystko dzieje się jakby w zaciszu alkowy, w najbliższym otoczeniu królowej. I, niestety, całość jest przewidywalna. Brak napięcia, oddania rozterek, rozpaczy. Kimś takim powinny szarpać potężne siły. W chwili śmierci ojca Izabela miała zaledwie trzy lata. Już wtedy jej życie było zagrożone jako potencjalnej następczyni tronu. Miała, co prawda, starszego i młodszego brata, małe szanse na koronę, a jednak musiała uciekać z dworu. Nieszczególnie się to na niej rzekomo odbiło. Nosiła jedynie stare rękawiczki, a duma nie pozwalała jej przyjąć nowych od opiekunów.

Przysięga królowej to poprawnie napisana powieść, ale czyta się ją ze znużeniem. Nawet nie zauważyłam kiedy dokładnie Izabela została królową. Wciąż nazywa się ją "Waszą Wysokością", choć sama koronacja umyka w meandrach fabuły. Izabela jako postać historyczna z pewnością budziła emocje. W powieści ich jednak zabrakło.