Recenzja książki: To nie wrogowie, to ludzie, Das sind keine Feinde, sondern Menschen. Ewa Unger (1926-2020)

Recenzuje: Zosia Czyńska

To nie wrogowie, to ludzie to wyjątkowa pozycja. Spisana w dwu językach historia Ewy Unger, kobiety, która przekroczyła wiele granic, aby w końcu odnaleźć swoje miejsce w świecie będącym połączeniem kultur, religii i narodowości. Do końca życia zabiegała o łączenie podzielonych, o wsparcie opuszczonych, o szukanie dróg prowadzących do pojednania.

Ewa Unger to przede wszystkim współzałożycielka fundacji Krzyżowa, zainicjowanej przez Polaków, Niemców, Holendrów i Amerykanów w celu popularyzacji dziedzictwa antyhitlerowskiego Kręgu z Krzyżowej rodziny von Moltke, organizowania międzynarodowych spotkań i wspierania młodzieży z Polski i Niemiec. Oprócz działalności w fundacji Ewa Unger była także naukowcem i działaczką Klubu Inteligencji Katolickiej, organizatorką pomocy dla potrzebujących w czasie stanu wojennego w Polsce i wsparciem dla prześladowanych. Utrzymując i pielęgnując kontakty z organizacjami w RFN, Ewa Unger stała się mostem łączącym dwa doświadczone wojną narody.

Historia jej życia to trudna opowieść o czasach przedwojennych, o kształtowaniu się nowej Polski, o możliwościach, jakich doświadczali Polacy i zasymilowani Żydzi w odradzającym się kraju. To dokument o dramatycznych wydarzeniach września 1939 roku i ucieczce przed nazistami do Lwowa, gdzie, jak się okazuje, obecność uchodźców z okupowanych terenów Polski stała się sporym problemem nie tylko ekonomicznym (we Lwowie znalazło się prawie milion Polaków, którzy szukali schronienia w tym liczącym zaledwie dwieście pięćdziesiąt tysięcy ludzi mieście), ale także społecznym. W zajętym przez ZSRR Lwowie odrodziły się dawne animozje, to, co dawniej było normalne, stało się powodem do nienawiści. Wyznanie, religia, narodowość i światopogląd dzieliły dawnych sąsiadów, co skrzętnie wykorzystywał okupant. Stąd już tylko krok do oskarżenia o zdradę i wywózki do ZSRR, do ciężkiej pracy, bez nadziei na wolność i spokój.

Wojenne przeżycia Ewa Unger zakończyła w przyłączonym po wojnie do Polski Wrocławiu. Osiedliła się tu z matką i starała się włączyć w nurt działań, których celem jest szukanie pojednania z dawnym wrogiem. Po raz pierwszy było słychać słowa o wysiedleniu nie tylko w odniesieniu do wyrzuconych z domów na Kresach Polaków, ale także w kontekście ludności niemieckiej, która została deportowana do Saksonii. Symboliczne gesty pojednania, działanie biskupa Bolesława Kominka, zabiegającego o uznanie przez Niemcy zachodniej granicy Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej i wystosowanie do Niemców listu ze słynnym apelem: Przebaczamy i prosimy o wybaczenie, tak dzisiaj oczywiste, w połowie lat 60. XX wieku budziły opór i niezadowolenie zarówno ze strony władz obu krajów, jak i ludności cywilnej, wciąż żyjącej w cieniu osobistych tragedii związanych z II wojną światową. Trzeba było wielkiej pracy, aby porozumienie zostało przyjęte i aby się utrwaliło, aby przekuło się w pomoc, której w okresie stanu wojennego Polacy doświadczyli od potomków dawnych przeciwników.

To nie wrogowie, to ludzie to swoisty wywiad-rzeka, którego w 2018 roku Ewa Unger udzieliła Annemarie Franke, na dwa lata przed swoją śmiercią. Nie zabrakło w nim listów, osobistych wspomnień, zabawnych anegdot i gorzkich słów o chwilach, które złożyły się na tę opowieść. Całość wypełniają setki fotografii cudem ocalonych z wywózki za Ural do pracy przy wyrębie lasu Polaków, pocztówki z dzieciństwa, świadectwa szkolne i dokumenty państwowe, które Ewa Unger zgromadziła z wyjątkową pieczołowitością. Uzupełniają one sylwetkę bohaterki wywiadu, ale przypominają też o losach tysięcy wygnańców, uchodźców, emigrantów, ludzi zmuszonych do opisania swojej tożsamości na nowo – w innym miejscu, w innym czasie, w odniesieniu do wyznawanych wartości.

Zaprezentowana przez Ośrodek Pamięć i Przyszłość, fundację Krzyżowa i Centrum Historii Zajezdnia książka Annemarie Franke to cenny dokument o czasach, których doświadczamy. To jednak przede wszystkim wspomnienie o Ewie Unger, której zasługi dla fundacji pozostają nieocenione.

Bardzo polecam.

Tagi: wywiad

Kup książkę To nie wrogowie, to ludzie, Das sind keine Feinde, sondern Menschen. Ewa Unger (1926-2020)

Sprawdzam ceny dla ciebie ...

Zobacz także

Zobacz opinie o książce To nie wrogowie, to ludzie, Das sind keine Feinde, sondern Menschen. Ewa Unger (1926-2020)
Recenzje miesiąca
Virion. Legenda miecza. Krew
Andrzej Ziemiański ;
Virion. Legenda miecza. Krew
Herbaciane róże
Beata Agopsowicz ;
Herbaciane róże
Czarownik
Anniina Mikama
Czarownik
Ludzie z kości
Paula Lichtarowicz
Ludzie z kości
W rytmie serca
Aleksandra Struska-Musiał ;
W rytmie serca
Kołatanie
Artur Żak
Kołatanie
Esperanza
Jakob Wegelius ;
Esperanza
Mapa poziomów świadomości
David R. Hawkins ;
Mapa poziomów świadomości
Dom w Krokusowej Dolinie
Halina Kowalczuk ;
Dom w Krokusowej Dolinie
W szponach
Izabela Janiszewska ;
W szponach
Pokaż wszystkie recenzje
Reklamy