Znamy najlepsze książki historyczne!

40 książek rywalizowało o tytuł „Najlepszych książek historycznych” w 7 kategoriach. Jury, złożone z literaturoznawców, historyków i specjalistów z zakresu rynku wydawniczego przyznało po 3 nominacje w każdej z kategorii i w efekcie wyłoniono 21 finalistów konkursu. W sobotę, 7 listopada 2009 podczas Targów Książki w Krakowie ogłoszone zostały wyniki konkursu!

- Nie zamierzamy rywalizować z najważniejszymi nagrodami literackimi obecnymi na rynku od wielu już lat – podkreślał podczas podsumowania konkursu i ogłoszenia jego wyników Sławomir Krempa, redaktor naczelny wortalu literackiego Granice.pl i jeden z jurorów. – Chcemy raczej zwrócić uwagę na tytuły, które nie miałyby szans zostać w nich wyróżnione, pragniemy promować książki mające szansę zainteresować szerokie grono czytelników, a równocześnie będące źródłem wiedzy historycznej. Dlatego właśnie wyróżniamy albumy o tematyce historycznej, mogące zwrócić uwagę najmłodszych na historię książki dla dzieci związane z tą tematyką, dynamicznie rozwijające się audiobooki czy naprawdę wciągające powieści historyczne. Popularność strony konkursowej oraz liczba głosów oddanych w plebiscycie pokazały, że droga to jak najbardziej słuszna, a inicjatywa – bardzo potrzebna.

Siła 12 tysięcy głosów – czyli wybór internautów

Swoje nominacje przyznali internauci, głosujący za pośrednictwem strony internetowej konkursu (www.historiazebrana.pl). W drugim etapie głosowania wzięło udział ponad 12 tysięcy osób, które tytuł „Najlepszej książki historycznej” przyznały następującym tytułom:

- w kategorii „Bohaterowie zbiorowej wyobraźni. Dzienniki, biografie, wspomnienia” – książce „Czesław Niemen. Czy go jeszcze pamiętasz?” Dariusza Michalskiego (Wydawnictwo MG),

- w kategorii „Historia dla dzieci” – książce „Dziadek i niedźwiadek” Łukasza Wierzbickiego (Oficyna Wydawnicza Pointa),

- w kategorii „Historia do słuchania. Audiobooki” – książce „Świat według Mellera” (Biblioteka Akustyczna),

- w kategorii „Historia niebanalna” – książce „Śledztwo w sprawie króla smalcu” Magdaleny Mrugalskiej-Banaszak (Wydawnictwo Święty Wojciech),

- w kategorii „Między prawdą a fikcją. Powieści historyczne” – książce „Bractwo Mandylionu” Wojciecha Dutki (Wydawnictwo Albatros A. Kuryłowicz),

- w kategorii „Piękna Klio. Albumy historyczne” – książce „Historia rzeczy codziennych” Małgorzaty Jańczak i Magdaleny Kasprzak (Wydawnictwo MG),

- w kategorii „Same fakty. Książki popularnonaukowe” – publikacji „Bizancjum”  autorstwa Judith Herrin (Wydawnictwo Rebis).

Siła znawców – czyli nagrody jury

Największy prestiż laureatom przyniosły jednak nagrody przyznane przez jury. Tu książki oceniali specjaliści, którzy przyznali po ogłoszeniu werdyktu, że podjęcie decyzji w niektórych przypadkach było niezmiernie trudne. – Czy można bowiem porównywać dzieła niemalże klasyczne, jak książki Aleksandra Kamińskiego czy Mariana Bradysa z publikacjami debiutantów? – pytał retorycznie rzecznik jury i redaktor naczelny wortalu Granice.pl, Sławomir Krempa. – Ostatecznie podjęliśmy decyzję, by w kategorii biografii, dzienników i książek wspomnieniowych opowiedzieć się za książką autora debiutującego, Grzegorza Sado „O Polskę biało-czerwoną”. Bo publikacja to bardzo dobrze napisana, dająca ogromne nadzieje na przyszłą karierę autora. Rzetelna, poparta solidnym materiałem faktograficznym, ale przy tym naprawdę interesująca, mogąca zainteresować nie tylko miłośników historii.

Dla najmłodszych czytelników

Trudny wybór stał przed jurorami również w przypadku kategorii książeczek o historii skierowanych do dzieci. Tu ostatecznie jury postanowiło, że nie będzie żadnych przegranych i przyznało dwa wyróżnienia. Otrzymały je nominowane książki „Sławne zwierzaki” Joanny i Jarosława Szarków oraz nagrodzona przez internautów publikacja Łukasza Wierzbickiego „Dziadek i niedźwiadek”. „To publikacje bardzo dobrze opracowane i w atrakcyjny dla dzieci sposób opisujące wydarzenia i postaci historyczne. Przystępne, ciekawe i wbrew pozorom bogate w cenne informacje” – napisano w uzasadnieniu. Jurorów jednak najbardziej urzekła skierowana do najmłodszych biografia Jana Pawła II „Jak Lolek został papieżem” Łukasza Wollnego. – Bardzo wiele można znaleźć na rynku skierowanych do najmłodszych biografii Karola Wojtyły – podkreślał Sławomir Krempa. – W większości przypadków jednak są one ogromnie infantylne, przesłodzone, naiwne, nadmiernie upraszczające większość zagadnień i ubogie w wiadomości. Mariuszowi Wollnemu udało się znaleźć złoty środek pomiędzy wiedzą a atrakcyjną opowieścią. Potrafi on bawić i wzruszać, ukazując Jana Pawła II jako chłopca, młodzieńca, ale i później – jako biskupa czy papieża. Przy okazji Wollny przekazuje informacje, które mogą okazać się nowe również dla dorosłych – o ile bowiem wszyscy wiemy chyba, czym jest pastorał, o tyle dorośli zapytani na przykład o pektorał mogliby mieć pewien problem z prawidłowym wyjaśnieniem tego terminu. Wolny opisuje zwyczaje, upodobania, ale i analizuje elementy stroju papieskiego czy wspomina o Krakowie jako o papieskim mieście. A wszystko to czyni w sposób naprawdę interesujący.

Historii da się słuchać!

O życzliwość internautów i dobrą opinię jurorów starały się też książki audio. Jurorzy za najlepszy audiobook z historią w tle uznali dwuczęściową opowieść „Świat według Mellera” –zapis wielogodzinnych rozmów przeprowadzonych przez Michała Komara, zaprzyjaźnionego z autorem od lat młodzieńczych czytany przez dziennikarza oraz Jana Englerta. Innego wyboru dokonali internauci, tytuł „Najlepszej książki historycznej” przyznając audiobookowi „Gawędy warszawskie” Marka Kwiatkowskiego, w którym powraca Warszawa lat trzydziestych XX wieku z całą jej różnorodnością i kolorytem. Autor, znany badacz i miłośnik Warszawy, imponuje wiedzą, ale też umiejętnością snucia szczególnie wciągającej gawędy.

Książkowe perełki z pogranicza historii

O uznanie jurorów i internautów w kategorii „Historia niebanalna” ubiegały się publikacje nietuzinkowe, w oryginalny, odkrywczy sposób przybliżające czytelnikowi wybrane zagadnienia z zakresu historii. Nagrodzone miały zostać nie książki sensu stricto popularnonaukowe, lecz właśnie publikacje szczególnie ciekawe i interesujące, mające szansę przykuć uwagę szerokich rzesz czytelników. Wyróżnienie jurorów otrzymała książka „Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy” Stanisława Milewskiego. „Nie jest to książka sensacyjna, żadne ‘Tajemnice XIX wieku’, więc szukających takich rozrywek czytelników raczej zawiedzie” – pisała w recenzji Małgorzata Gołaszewska. – „To ciekawie napisana i łatwa w odbiorze opowieść o przestępczości, trochę dla samej znajomości rzeczy, trochę ku przestrodze; pełna ciekawostek i odniesień do filmu i literatury. Zainteresuje więc ta książka każdego, nie tylko historycznie nastawionego miłośnika słowa pisanego. „Szemrane towarzystwo…” to świetna książka dla każdego, kto chce się dowiedzieć więcej o tych ciemniejszych stronach historii Polski, grypsie czy metodach działania przestępców.”

Największy był jednak sukces innej publikacji. W tej kategorii bowiem zgodni byli i jurorzy, i internauci, tytułem „Najlepszej książki historycznej” obdarzając „Śledztwo w sprawie króla smalcu” Magdaleny Mrugalskiej-Banaszak. – Ta książka to wydawnicza perełka – zarówno pod względem edytorskim, jak i literackim. Żaden opis nie będzie mógł odzwierciedlić, jak bardzo wciągające może okazać się śledztwo autorki dotyczące biznesu kupieckiej rodziny Jezierskich. Mrugalska-Banaszak nie ukrywa, że jest kobietą – i to kolejny atut publikacji. Zwraca więc bez wahania uwagę na drobiazgi, na znaczenie dla historii ludzkich uczuć, dobiera do książki zachwycające fotografie, plany, pocztówki, rachunki czy szkice. Wszystko to sprawia, że jej publikację czyta się – i wertuje – z naprawdę wielką przyjemnością.

Piękna Clio. Albumy historyczne

Piękna oprawa graficzna oraz bogactwo faktów cechować musiało również zwycięzców kategorii  albumów historycznych. Jurorzy uznali, że na największe uznanie zasługuje tu publikacja Agustina Saiza „Deutsche Soldaten”. „Jest bowiem wiele elementów wyposażenia niemieckiego żołnierza, do których wzdychają miłośnicy militariów – i je właśnie przedstawia imponująco rozległy album „Deutsche Soldaten” Agustína Sáiza. Hełm, książeczka wojskowa, granaty, broń ręczna, gumki, lornetki, ołówki, pocztówki, radia… to tylko niewielka część z przedmiotów jakie opisane są w tej książce. Żeby jeszcze lepiej wczuć się w niemieckiego żołnierza przez całą książkę towarzyszymy Antonowi Imgrundowi, „jednemu pośród milionów”, którzy poszli na front, poznając historię jego życia – czytelnik w jakiś sposób zżywa się z nim, może dlatego, że zamiast nienazwanego Niemca mamy osobę z krwi i kości, przez co przedmioty przedstawiane w książce stają się mniej anonimowe. Przekłamaniem byłoby powiedzenie, że „Deutsche…” to jedynie przedstawienie żołnierskiego ekwipunku – to także zwięzły acz ciekawy opis zwyczajów, rozrywek i życia codziennego w Niemczech podczas wojny i na froncie. Album podzielony jest na szesnaście rozdziałów, opisujących najrozmaitsze sfery życia, m.in. higienę osobistą czy czas wolny.” – podkreślała w recenzji atuty książki Małgorzata Gołaszewska.

Innego wyboru dokonali internauci, choć i w nagrodzonej przez nich książce kluczową rolę odgrywają przedmioty codziennego użytku. Tytuł „Najlepszej książki historycznej” z rąk internautów otrzymała bowiem „Historia rzeczy codziennych” Małgorzaty Jańczak i Magdaleny Kasprzak. – To rzeczywiście książka pasjonująca – podkreślał Sławomir Krempa. – Na kartach jednej publikacji sąsiadują ze sobą lodówka i telefon, pralka i zapałki. Wiele tu anegdot, a całości dopełnia ogromnie dopracowana szata graficzna.

Same fakty. Książki popularnonaukowe

To kolejna kategoria, w której zwycięzca odniósł podwójny sukces. Tytuł bowiem „Najlepszej książki historycznej” otrzymała bowiem publikacja Judith Herrin „Bizancjum”. „W 29 rozdziałach możemy tu poznać najważniejsze aspekty życia, rozwoju, polityki i religijności tego wspaniałego, średniowiecznego państwa, znanego przeciętnemu znawcy historii z kościoła (meczetu) Hagia Sophia, Konstantynopola, eunuchów, Konstantynopola, prawosławia… może jeszcze Konstantynopola – a przecież Bizancjum to tyle więcej! To ciekawa opowieść o arcyciekawym, chociaż chyba mało docenianym, fragmencie historii Europy. Powinna przypaść do gustu zarówno miłośnikom tematu jako źródło ciekawostek i sygnalizator trendów oraz kierunków, ale także początkującym – jako źródło wiedzy rzetelnej, lecz intrygującej, a nie do głębi nudnej.” – pisała, opiniując książkę, Małgorzata Gołaszewska.

Jurorzy postanowili również przyznać wyróżnienie publikacji „Przyrzeczenie harcerskie. Historia, metodyka, manipulacje” Bogusława Śliwierskiego. – Nie mamy złudzeń – choć to książka ogromnie ważna, zainteresuje ona raczej wąskie grono osób. Bardzo rzetelna, bardzo solidnie opracowana, bardzo ciekawa – i bardzo specjalistyczna. To właśnie dlatego trzeba szerzyć informację o niej, trzeba ten tytuł promować i mówić o nim możliwie najwięcej. Polecamy go Państwa uwadze bardzo, bardzo gorąco.

- Popularność i zainteresowanie konkursem przeszły nasze najśmielsze oczekiwania – podkreślał Sławomir Krempa. – Sądziliśmy, że ze względu na wąską tematykę zainteresuje się nim mniej osób, niż poprzednią nasza inicjatywą – konkursem „Najlepsza książka na lato”. Tymczasem stało się inaczej. W przyszłych latach z radością więc będziemy kontynuowali organizowanie konkursu i ponownie zaprosimy Państwa do udziału w nim. Zachęcamy Państwa do odwiedzania naszych stron internetowych, tymczasem również zapraszamy do udziału w kolejnym plebiscycie i konkursie „Najlepsza książka na jesienno-zimowe wieczory”, którego strona internetowa funkcjonuje pod adresem http://ksiazkanawieczor.pl Zapraszamy Państwa również na Wrocławskie Promocje Dobrych Książek, gdzie będziemy obecni i równie aktywni, jak podczas Targów Książki w Krakowie.