Próbna matura 2023: język polski – odpowiedzi i zadania. Jakie tematy wypracowania?

28 września uczniowie klas maturalnych w całej Polsce przystąpili do napisania próbnej matury z języka polskiego. Po raz pierwszy mogli się zetknąć z nową formułą egzaminu dojrzałości. Jakie trudności mogli napotkać podczas rozwiązywania zadań?

fot. fragment próbnego egzaminu maturalnego 2023 / CKE

• O godzinie 9:00 w szkołach rozpoczęły się próbne egzaminy maturalne z języka polskiego.
• Na rozwiązanie egzaminu uczniowie mogli poświęcić nawet 240 minut
• Nowa formuła matury 2023 z języka polskiego prezentuje się nieco inaczej

28 września 2022 uczniowie czwartych klas liceów rozpoczęli sesję próbnych matur w nowej formule. Zaczęli od napisania podstawowego egzaminu z języka polskiego. Następnego dnia czekało ich rozwiązanie arkusza z matematyki, a 30 września przeprowadzono próbny egzamin z wybranego języka nowożytnego. Jakie jednak zadania pojawiły się na języku polskim? Czy nowa formuła sprawiła uczniom kłopoty?

Czytaj także: Jak napisać notatkę syntetyzującą na maturę?

Próbna matura 2023 – język polski – zadania

Po raz pierwszy uczniowie będą mogli zmierzyć się z nową formułą matury. Czeka ich egzamin składający się z trzech części: język polski w użyciu, test historycznoliteracki oraz wypracowanie. 

W pierwszej części uczeń musiał przeczytać dwa teksty: Bez końca Wojciecha Józefa Burszty oraz Nie sposób tego zagwizdać Marcina Napiórkowskiego.

Może zainteresować cię także...

• Matura 2022: język polski – odpowiedzi i zadania, arkusz zadań 2022 matura z polskiego
• Matura 2022: Google Trends ujawnia, co wyszukują maturzyści przed maturą z polskiego
• Jak napisać rozprawkę na egzamin ósmoklasisty?

Następnie trzeba było udzielić odpowiedzi na pytania otwarte i zaznaczyć prawidłowe rozwiązanie w zadaniach zamkniętych. Zwieńczeniem tej części jest napisanie notatki syntezującej dotyczącej przyczyny popularności sequeli. Wypowiedź powinna liczyć od 60 do 90 słów. 

Kolejną częścią jest test historycznoliteracki, który ma sprawdzić wiedzę ucznia na temat lektur obowiązkowych. Zdający musiał wykazać się znajomością między innymi Biblii, Antygony Sofoklesa, twórczości Jana Kochanowskiego, epoki romantyzmu, Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Wesela Wyspiańskiego oraz Innego świata autorstwa Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.

Próbna matura 2023 – język polski – rozprawka

Trzecią częścią próbnej matury było napisanie wypracowania na dany temat. Co ciekawe zrezygnowano z tego, by rozprawka skupiała się na jakimś fragmencie tekstu. Teraz uczniowie dostają dwa ogólnikowe tematy i muszą się odwołać do dowolnej obowiązkowej lektury. Poza tym mogą nawiązywać także do innych tekstów literackich oraz wybranych kontekstów (np.: biograficzny, kulturowy, historyczny itd.). 

Nie można było natomiast tworzyć argumentów opartych na innych tekstach kultury, takich jak filmy, seriale czy gry komputerowe. Praca powinna liczyć przynajmniej 300 słów.

Jakie więc były dwa możliwe do wyboru tematy?

• Młodość jako czas pierwszych nadziei i rozczarowań.
• Słowa – czyny. Co stanowi fundamenty zaufania?

Próbna matura 2023 – język polski – odpowiedzi do nowej formuły

Jeśli chodzi o zadania w dwóch pierwszych częściach, to uczniowie mieli do rozwiązania szesnaście różnych ćwiczeń. Większość była otwarta. Trzeba było wpisać tam własną odpowiedź opartą na swojej wiedzy, lub umiejętności czytania ze zrozumieniem. Poniżej możecie się zapoznać z odpowiedziami. 

Zadanie 1. (0–2)
Wymień trzy cechy współczesnej kultury, o których pisze w swoim tekście Wojciech Józef Burszta.

wprowadza kult nowości, jest nastawiona na zysk, często pozbawiona oryginalności
 
Zadanie 2. (0-1)
Czy Marcin Napiórkowski zgadza się z tym, że sequeloza jest zjawiskiem powstałym współcześnie? Uzasadnij odpowiedź.

Napiórkowski nie zgadza się z tym stwierdzeniem. Pokazuje, że takie praktyki miały miejsce nawet w starożytności.

Zadanie 3. (0–1)
Jaką wspólną przyczynę popularności różnego typu kontynuacji we współczesnej kulturze wskazują Wojciech Józef Burszta i Marcin Napiórkowski? Uzasadnij odpowiedź.

Wskazują, że odbiorcy współczesnej kultury lubią czuć się bezpiecznie. To zapewniają im właśnie kontynuacje. Mogą ponownie spotkać się z ulubionymi bohaterami, a także znają reguły jakie rządzą ich światem.

Zadanie 4. (0–2) 
Z tekstu Marcina Napiórkowskiego wynika, że współczesne hollywoodzkie produkcje filmowe łamią tzw. złotą zasadę Czechowa. Wyjaśnij, na czym ta zasada polega, nie posługując się sformułowaniami z tekstu, oraz rozstrzygnij, czy z artykułu Wojciecha Józefa Burszty można wysnuć podobny wniosek na temat wytworów współczesnej kultury.

Złota zasada Czechowa polega na tym, że dramat jest precyzyjnie skonstruowany. Nic tam nie pojawia się przypadkowo. Wszystkie elementy mają do odegrania jakąś rolę w fabule. U Burszty możemy się doszukać tego, że sequele łamią tę zasadę. Często nowe wytwory kultury mają swobodną budowę. 

Zadanie 5. (0–1)  
Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Wojciecha Józefa Burszty i tekstu Marcina Napiórkowskiego. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.  Sformułowanie chciwy macher użyte w tekście Marcina Napiórkowskiego ma charakter wartościujący  P  F 
2. Ostatnie zdanie tekstu Wojciecha Józefa Burszty odznacza się patosem.  P  F

Zadanie 6. (0–4)
Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: przyczyny popularności sequeli. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.

Uwaga: w ocenie wypowiedzi będzie brana pod uwagę poprawność językowa, ortograficzna i interpunkcyjna. 

Zarówno w jednym, jak i drugim tekście mamy sporo przesłanek mówiących o powszechności sequeli we współczesnej kulturze. Według Burszty może tak być, gdyż kultura została zdominowana przez kult nowości, często bez oryginalności. Warto więc coś kopiować, a następnie pomnożyć zyski. U Napiórkowskiego natomiast sporo jest o tym, że sequele pozwalają zachować ciągłość kultury. Porównuje uniwersa filmowe do mitologii. Dodatkowo mnogość sequeli może obrazować współczesne życie, które bardzo rzadko przypomina uporządkowaną opowieść.

Zadanie 7. (0–2) 
Przeczytaj fragment Poetyki Arystotelesa

7.1 Na podstawie podanego fragmentu Poetyki Arystotelesa wyjaśnij, na czym polega przeżycie katharsis.

Katharsis to moment w którym widz, lub czytelnik może się oczyścić z negatywnych emocji. Staje się to za sprawą dramatycznych zdarzeń jakie obserwuje w tragedii.

7.2 Czy fabuła Antygony umożliwia odbiorcy przeżycie katharsis? Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do podanego fragmentu Poetyki Arystotelesa oraz do tragedii Sofoklesa. W uzasadnieniu przywołaj sytuację z Antygony.

Tak, umożliwia. W tragedii sporo jest negatywnych zdarzeń, wobec których odbiorca może odczuwać trwogę, lub litość. Współczuje się skazanej na śmierć Antygonie. Jest się przerażonym postawą niegodziwego Kreona. 

Zadanie 8. (0–2)
Do jakich ksiąg biblijnych nawiązują podane fragmenty wierszy? Każdemu z fragmentów wierszy A–C przyporządkuj po jednym tytule księgi biblijnej wybranej spośród 1–4. Wpisz wybrany numer księgi biblijnej w odpowiednie miejsce w tabeli.

A. Księga Koheleta

B. Księga Rodzaju

C. Apokalipsa św. Jana

Zadanie 9. (0–1)
Przytoczony fragment Pieśni III nawiązuje do filozofii 

stoickiej i realizuje jej założenie polegające na dążeniu do doskonalenia się i na akceptacji naturalnego biegu życia.

Zadanie 10. (0–2)
Zapoznaj się z reprodukcjami obrazów A i B

Który obraz – A czy B – reprezentuje sposób postrzegania rzeczywistości charakterystyczny dla romantyzmu? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do obu obrazów. 

Obraz A reprezentuje romantyczne postrzeganie rzeczywistości. Głównym tematem obrazu jest mroczna i tajemnicza natur, którą fascynowali się romantycy. Praca nie była wtedy w centrum zainteresowania, a to właśnie przedstawia obraz B. 

Zadanie 11. (0–2)
Przeczytaj fragment Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź wybraną spośród podanych, a następnie uzasadnij swój wybór.

Przytoczony fragment Pana Tadeusza odwołuje się do motywu arkadyjskiego. 

Uzasadnienie: We fragmencie mamy do czynienia z opisem świata sielankowego i wyidealizowanego.

Zadanie 12. (0–1)
Zapoznaj się z obrazem Januarego Suchodolskiego. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla losów głównego bohatera Potopu Henryka Sienkiewicza ma sytuacja, której ilustrację mógłby stanowić obraz Januarego Suchodolskiego.

Główny bohater Potopu - Kmicic - brał udział w obranie klasztoru, co pozwoliło mu się zrehabilitować. Uznano go wtedy za obrońcę ojczyzny.

Zadanie 13. (0–1)
Przeczytaj podaną definicję wyrazu stereotyp oraz fragment Wesela Stanisława Wyspiańskiego. Czy inteligencja postrzega wieś i chłopów stereotypowo? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do podanego fragmentu Wesela Stanisława Wyspiańskiego.

Tak, inteligencja postrzega chłopów stereotypowo. Możemy to stwierdzić na podstawie postawy dziennikarza, który uważa, że chłopi nie interesują się tym, co aktualnie dzieje się na świecie.

Zadanie 14. (0–1)
Przeczytaj podaną definicję wyrazu kontrast oraz fragment wiersza Z głową na karabinie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Wyjaśnij, na czym polega kontrast w zacytowanym fragmencie wiersza Z głową na karabinie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i jak zastosowanie tego zabiegu wpływa na rozumienie sensu tego fragmentu wiersza. 

W zacytowanym fragmencie kontrast polega na zestawieniu szczęśliwych momentów sprzed wojny z chwilami wojennej tragedii. Ludzie nie mogą cieszyć się już życiem. Codziennie muszą odczuwać strach związany z walką. 

Zadanie 15. (0–1)
Wyjaśnij, na czym polega podobieństwo między „Edkiem” z opowiadania Marka Nowakowskiego a Edkiem z Tanga Sławomira Mrożka.

Zarówno „Edek” z opowiadania Nowakowskiego, jak i Edek z Tanga Mrożka uosabiają chamstwo i bezczelność. Są brutalni i nadużywają swojej siły.

Zadanie 16. (0–1)
Zapoznaj się z plakatem Macieja Sroki do spektaklu według utworu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Inny świat. Zinterpretuj plakat Macieja Sroki w kontekście Innego świata Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. W odpowiedzi uwzględnij dwa elementy graficzne, które wyrażają przesłanie tej lektury.

Na plakacie możemy zauważyć gwiazdę, która wbija się w ludzkie ręce. Może to pokazywać zniewolenie, jakiego doświadcza człowiek w sowieckim łagrze. Obrazuje to także odwrócony kodeks norm etycznych. Ręce symbolizują próbę ocalenia człowieczeństwa. Są złożone do modlitwy, co pokazuje, że człowiek jeszcze nie utracił wyższych wartości i nadal są one dla niego ważne.

Centrala Komisja Edukacyjna zdążyła też już udostępnić plik z zasadami oceniana pierwszych dwóch części egzaminu.

Klikając w ten link zapoznacie się z zasadami oceniana dwóch pierwszych części próbnej matury 2023

Jak myślicie format tegorocznej matury zmienił się na lepsze czy gorsze?