Pożądanie
Elfriede Jelinek

Zdecydowanie nie jest to książka dla każdego, i nie jest to "czytadło", po które sięga się dla odprężenia. Wiele osób odwraca się od "Pożądania" ze zniesmaczeniem, inni są zafascynowani językiem i talentem autorki. Jeszcze inni twierdzą, że to zwykły chłam, lektura pisana pod publiczkę i zwiększenie popularności. Wystarczy jednak zapoznać się z całą twórczością Elfriede Jelinek, laureatki literackiej Nagrody Nobla z 2004 roku, aby wiedzieć, że "Pożądanie" wcale nie jest powieścią inną od wcześniej napisanych.

Mała, alpejska wioska z dużą fabryką papieru. W fabryce dwa światy: pracownicy, którzy godzinami wypełniają swoje ciężkie obowiązki, i dyrektor - wielbiciel prostytutek, prostak i egoista. Niestety dla jego żony, również w spokojne zakątki Austrii dochodzi AIDS. Dyrektor zmuszony jest przestać chodzić do domów publicznych, gdzie z dziewczętami mógł robić, co zechciał, o ile dobrze zapłacił; pozostaje mu tylko jego biedna i poddańcza żona Gerti. Seksualne, wyuzdane i brutalne fantazje dyrektora-dyktatora, żona musi spełniać bez jednego słowa. Jej posłuszeństwo i jego zadowolenie otwiera rodzinie portfel pana domu: syn dostaje nowe zabawki, narty, rower. Tymczasem Gerti musi znosić upokorzenie, zwierzęcy seks i praktyki, po których ból fizyczny i psychiczny czuje niejednokrotnie przez wiele dni. W końcu odnajduje przypadkowo studenta Michaela, z którym nawiązuje związek według jej wyobrażeń zupełnie inny niż ten, w którym pozostaje z mężem. Czy jednak aby na pewno? Czy Michael jest jej aniołem stróżem, czy może raczej kolejnym beznadziejnie wybranym partnerem seksualnym, na podobieństwo tyrana, którego Gerti pozostawia w domu? Czy nowy romans będzie uwolnieniem, czy może skończy się tragicznym powrotem do męża?

Ktokolwiek oczekuje w tej książce pięknych scen seksualnych i łatwych do czytania treści - srodze się zawiedzie. Jelinek bowiem w żaden sposób nie zależy, aby czytelnik się z nią zgadzał czy uważał jej powieść za piękną - choć ta paradoksalnie pozostaje w kręgu literatury pięknej. Autorka daje czytelnikowi treść, wątek, daje mu bohaterów, których potępia i uważa za obrzydliwych. Wszystkie możliwe, zwierzęce cechy są w postaciach, jakie przewijają się przez fabułę. Opisy są brutalne, wulgarne, ciężkie do zniesienia nawet dla tych, którym wydaje się, że widywali już gorsze rzeczy. Niestety, w czytelniku pozostaje jednak przekonanie, że te opisy mogą być prawdziwe - że takie rzeczy faktycznie mają miejsce. Że gdzieś na świecie istnieje dyrektor, który znęca się seksualnie nad żoną, którą sprowadza do roli towaru i produktu zaspokajającego jego żądze. Że istnieje kobieta tak poniżona, że nie potrafi odróżnić dobrego i złego mężczyzny. I że niekoniecznie to wszystko dzieje się jedynie w krajach rozwijających się, gdzie cywilizacja nie stoi na tak wysokim poziomie.

Zupełnie inną kwestią w "Pożądaniu" jest język. Ten absolutnie zachwyca, mimo że nieraz przekazuje odrażające treści. Można powiedzieć, że autorka wręcz maluje słowami, buduje świat, który jednocześnie fascynuje i przeraża. Choć trudno sobie wyobrazić, aby słowa mogły być lekkie przy tak ciężkiej treści - tak właśnie jest. Autorka wymaga również od czytelnika, aby śledził dokładnie to, co chce ona przekazać. Wystarczy chwila nieuwagi, przeskoczone dwa wyrazy czy zdanie, aby stracić zupełnie sens i wątek. 

Elfriede Jelinek, tworząc "Pożądanie" mówiła, że pracuje nad powieścią porno dla kobiet. Wyszło jej zdecydowane antyporno, coś, co może przerażać, odpychać, ale i wiązać czytelnika zainteresowaniem i fascynacją, choć skrywaną pod płaszczem wstydu. Na pewno nie jest to książka dla każdego. Na pewno zapamiętuje się ją na długo, bo takich scen nie da się ot, tak, wyrzucić z pamięci. Pomimo ciężaru tej powieści i jej "trudności", a także poczucia zmęczenia po przeczytaniu paru stron - zdecydowanie polecam. Jest to jednak książka, na której czytanie trzeba przygotować się psychicznie.