Matura 2023. Odpowiedzi do wszystkich zadań z języka polskiego

Za nami pierwszy tegoroczny egzamin maturalny. O godzinie 9:00 maturzyści pierwszy raz przystąpili do matury z polskiego, która zrealizowana została w nowej formule 2023. Chociaż do samego końca temat maturalnej rozprawki nie był znany, po godzinie 9 pojawiły się pierwsze przecieki dotyczące maturalnego arkusza. Teraz CKE udostępniło już arkusz z zadaniami! 

fot. kadry z arkuszy matury 2023 / CKE

Matura to każdego roku niezwykle emocjonujący czas. Nic dziwnego, egzamin dojrzałości to nadal dla wielu osób jeden z najważniejszych egzaminów w życiu, a jednocześnie – przepustka umożliwiająca kontynuowania nauki w murach uniwersytetów. Dziś abiturienci zmierzyli się z egzaminem z języka polskiego. Jakie zadania pojawiły się na maturze w tym roku? Przedstawiamy zadania z matury z języka polskiego, które pojawiły się w formule 2023. Poniżej możecie poznać także przykładowe odpowiedzi przygotowane przez naszą redakcję. 

Matura 2023: język polski – arkusz. Zadania na maturze z polskiego 2023? 

Tegoroczna matura z języka polskiego podzielona została na trzy części. Pierwsza część arkusza nazwana została „Język polski w życiu” i dotyczy między innymi odczytywania tekstów nieliterackich oraz umiejętności wyciągania wniosków pochodzących z tego rodzaju tekstów. W części 2 matury z polskiego sprawdzana jest wiedza historycznoliteracka, a zatem bezpośrednio związana z kanonem lektur szkolnych. Część 3 egzaminu znalazła się w arkuszu numer 2 – chodzi o wypracowanie, w którym maturzysta musi stworzyć własną wypowiedź argumentacyjną. Czas na rozwiązanie wszystkich zdań i napisanie wypracowania wynosi łącznie 4 godziny. 

Czytaj także: „Pan Tadeusz” i „Człowiek – istota pełna sprzeczności” – oto tematy tegorocznej matury! 

Wśród zadań na tegorocznym egzaminie z języka polskiego znalazły się zarówno zadania zamknięte, jak i otwarte, przy czym w arkuszu najczęściej spotkać można było zadania wymagającej własnej odpowiedzi zdającego. Nowością na tegorocznym egzaminie była notatka syntetyzująca, czyli krótki tekst, w którym maturzysta zawrzeć musiał najważniejsze informacje porównujące zamieszczone w arkuszu teksty źródłowe. Notatka syntetyzująca zastąpiła w najnowszej formule dotychczasowe streszczenie maturalne. 

Matura 2023: język polski – zadania i odpowiedzi

Poniżej prezentujemy zadania z części 1 i 2 tegorocznego egzaminu maturalnego.

Zadanie 1. (0–1)

Na podstawie tekstu Agnieszki Krzemińskiej rozstrzygnij, czy turystyka zmienia podróżującego człowieka. Uzasadnij odpowiedź.

Przykładowa odpowiedź: Tak, turystyka zmienia podróżującego człowieka. Jak wskazuje Agnieszka Krzemińska, podróżując, często zmieniamy swoje nawyki, skupiamy się na swoich przyjemnościach i doznaniach. Podróże sprawiają, że nie myślimy o problemach, a poznajemy nową kulturę, obyczaje i miejsca. Podróż zmienia także nasze samopoczucie – stajemy się bardziej zrelaksowani, nasz poziom stresu się obniża. 

Zadanie 2. (0–1)

Na podstawie tekstu Olgi Stanisławskiej wyjaśnij, jaka korzyść i jakie ryzyko wynikają dla turysty z przekroczenia ścian „bańki turystycznej”.

Przykładowa odpowiedź: 
Korzyść: Bańka turystyczna sprawia, że turysta często nie widzi realnego obrazu kraju czy miejsca, które odwiedza, a pozory kreowane z myślą o turystach. Przekroczenie ścian „bańki turystycznej” sprawia, że możemy lepiej poznać prawdziwe oblicze odwiedzanych miejsc. 
Ryzyko: Możemy rozczarować się miejscem, które nie jest tak idealne, jak przedstawiają to foldery w biurach podróży. 

Zadanie 3. (0–2)

Czy przekonanie, że zwiedzanie jest zawłaszczaniem, wyrażone w tekście Olgi Stanisławskiej, znajduje potwierdzenie w tekście Agnieszki Krzemińskiej? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do obu tekstów.

Przykładowa odpowiedź: Tak. Olga Stanisławowska zauważa, że człowiek podróżujący, staje się w symbolicznym „posiadaniu” miejsca, które odwiedza. Odwiedzając obce miejsce, przekracza swoiste granice, doprowadza do kontaktu siebie-turysty z tubylcami i ich ziemią. Z kolei Agnieszka Krzemińska zauważa, że podróże mają ogromny wpływ na stan dóbr, które odwiedzamy i mogą prowadzić do niszczenia kultur czy środowisk naturalnych. 

Zadanie 4. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Agnieszki Krzemińskiej i tekstu Olgi Stanisławskiej. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. W obu tekstach użyto wyliczeń. P F
2. W obu tekstach zastosowano słownictwo wartościujące. P F

Zadanie 5. (0–1)

Wyjaśnij, na czym polega ironia zastosowana w 4. akapicie tekstu Olgi Stanisławskiej.

Przykładowa odpowiedź: Ironia zastosowana w 4. akapicie tekstu dotyczy wyidealizowanych miejsc podróży, do których zmierzamy, a które często okazują się jedynie iluzją tworzoną na potrzeby turystów. Autorka tekstu w sposób kontrastowy umieszcza sformułowanie „cudowny świat” z określeniem „świat uproszczony” i dalej dodaje, że jest to świat, który składa się z kilku punktów w programie wycieczki. W żaden sposób owy program nie może jednak dac nam pełnego obrazu rzeczywistości.

Zadanie 6. (0–4)

Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: skutki masowej turystyki. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.

Uwaga: w ocenie wypowiedzi będzie brana pod uwagę poprawność językowa, ortograficzna i interpunkcyjna.

Przykładowa odpowiedź: 
Autorki obu tekstów zajęły się problem współczesnej turystyki, jej zalet oraz wad. Z tekstów wynika, że autorki zgadzają się ze sobą w wielu kwestacch. Agnieszka Krzemińska wskazuje, że dzięki podróżom człowiek potrafi zmienić swoje nastawienie, skupić się na własnych emocjach i doświadczeniach. Zauważa jednak, że podróże mogą prowadzić także do snobizmu turystycznego, a turystyka – do niszczenia zabytków czy umasowienia kultur. Z kolei Olga Stanisławowska wskazuje, że choć podróżujący doprowadza do poznawania innych kultur, to jednocześnie prowadzi do zawłaszczania zwiedzanego świata. Turyści – zdaniem Stanisławowskiej – często żyją jedynie iluzją, przygotowaną na rzecz ich urlopowych wrażeń. 

Zadanie 7. (0–1)

Przeczytaj poniższy tekst.

[...]

Odwołując się do mitu o wojnie trojańskiej, uzasadnij trafność nazwy wirusa komputerowego, którego opis podano wyżej.

Przykładowa odpowiedź: Podobnie jak we wnętrzu konia trojańskiego, który podarowany jako prezent, tak naprawdę stanowił podstęp (w jego środku znajdowali się grecy, chcący zdobyć Troję), tak i wirus komputerowy ukrywa się, „pozoruje” znane aplikacje, by – zainstalowany na dysku – dokonać zniszczeń w komputerze. 

Zadanie 8. (0–2)

Przeczytaj fragment Piosenki o końcu świata Czesława Miłosza oraz fragment Apokalipsy św. Jan

Czy wizja końca świata zaprezentowana we fragmencie wiersza Czesława Miłosza Piosenka o końcu świata jest zgodna z wizją końca świata ukazaną we fragmencie Apokalipsy św. Jana? W uzasadnieniu odpowiedzi sformułuj dwa argumenty – każdy
w odniesieniu do obu tekstów.

Przykładowa odpowiedź:

Rozstrzygnięcie: Nie, obie wizje końca świata nie są ze sobą zgodne.

Argument 1: W wierszu Czesława Miłosza koniec świata zwiastuje siwy starzec, powiadając o apokalipsie podczas przewiązywania pomidorów. W „Apokalipsie św. Jana” koniec świata ogłasza siedmiu aniołów, którzy dmą w swoje trąby.

Argument 2: W wierszu Miłosza koniec świata nie wydaję się katastroficzny; dzień wygląda tak samo, jak zwykle. W „Apokalipsie św. Jana” koniec świata zaprezentowany jest w sposób przerażający; na Ziemię spadają kolejne kataklizmy. 

Zadanie 9. (0–1)

Przeczytaj fragment Pieśni IX Jana Kochanowskiego.

Jaką postawę życiową zaleca podmiot liryczny Pieśni IX Jana Kochanowskiego? Uzasadnij odpowiedź.

Przykładowa odpowiedź: Podmiot liryczny Pieśni IX Jana Kochanowskiego zaleca, by pozostawać spokojnym wobec zmian, które zachodzą w naszym życiu. Podmiot uważa, że nie należy nigdy tracić nadziei, a ludzkie życie uwarunkowane jest od Fortuny, przez co raz w życiu bywa gorzej, a raz nieco lepiej. Ostatecznie jednak należy podchodzić do nawet najgwałtowniejszych zmian spokojnie; zdaniem podmiotu lirycznego, kto zawierza Bogu, ten zawsze będzie umiał przetrwać.  

Zadanie 10. (0–1)

Zapoznaj się z reprodukcją obrazu Fransa Halsa oraz przeczytaj wiersz Daniela Naborowskiego.

Napisz, jaki motyw łączy przedstawiony obraz Fransa Halsa i wiersz Daniela Naborowskiego. Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do obu tekstów.

Przykładowa odpowiedź:

Motyw: vanitas
Uzasadnienie: Oba teksty kultury łączy motyw „vanitas”, czyli „marność”. Związany on jest z przemijaniem i szerzej łączy się z Księgą Koheleta, w której przeczytać: „marność nad marnościami i wszystko marność”.  W obrazie Halsa widać to za sprawą trzymanej przez młodzieńca czaszki – symbolu śmierci i przemijania. Naborowski z kolei wskazuje, że wszystko, co związane z doczesnym ziemskim życiem, związane jest z marnością.

Zadanie 11. (0–1)

Przeczytaj fragment Ody do młodości Adama Mickiewicza.

Adam Mickiewicz
Oda do młodości
Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy;
Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem
W rajską dziedzinę ułudy:
Kędy zapał tworzy cudy,
Nowości potrząsa kwiatem
I obleka w nadziei złote malowidła.

Adam Mickiewicz, Oda do młodości, [w:] Oda w poezji polskiej. Antologia, Wrocław 2009.

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do przytoczonego fragmentu Ody do młodości Adama Mickiewicza. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1. Motyw lotu, wykorzystany we fragmencie, jest symbolem ludzkiego dążenia do pokonywania ograniczeń. P F

2. Wizja rajskiej przestrzeni, wykreowana we fragmencie, podkreśla kontrast między rzeczywistością a marzeniami. P F

Zadanie 12.1. (0–1)

Uzupełnij tabelę. Podaj tytuł utworu, z którego pochodzi fragment A, oraz tytuł utworu, z którego pochodzi fragment B.

A – Dziady, Adam Mickiewicz

Tyran wstał – Herod! – Panie, cała Polska młoda
Wydana w ręce Heroda. [...]
Ach, Panie, już widzę krzyż – ach, jak długo, długo
Musi go nosić – Panie, zlituj się nad sługą.
Daj mu siły, bo w drodze upadnie i skona –
Krzyż ma długie na całą Europę ramiona,
Z trzech wyschłych ludów, jak z trzech twardych drzew ukuty. –
Już wleką; już mój Naród na tronie pokuty –
Rzekł: «Pragnę» – Rakus octem, Borus żółcią poi,
A matka Wolność u nóg zapłakana stoi.

B – Kordian, Juliusz Słowacki
Nie – myśli wielkiej trzeba z ziemi, lub z błękitu.
Spojrzałem ze skały szczytu,
Duch rycerza powstał z lodów...
Winkelried dzidy wrogów zebrał i w pierś włożył,
Ludy! Winkelried ożył!
Polska Winkelriedem narodów!
Poświęci się, choć padnie jak dawniej! jak nieraz!
Nieście mię, chmury! nieście, wiatry! nieście, ptacy!

Zadanie 12.2. (0–1)

Wyjaśnij, czym różni się rola przypisana Polsce we fragmencie A od roli przypisanej Polsce we fragmencie B.

Przykładowa odpowiedź: W pierwszym fragmencie Polska przedstawiona zostaje zgodnie z ideą mesjanizmu, co oznacza, że naród polski, jak Chrystus na krzyżu, przeżywa swoją mękę po to, by ocalić inne narody. Z kolei idea winkelriedyzm przedstawia naród polski jako walczący o własną wolność. W tej idei brak jest płaszczyzny świętości, za to pojawia się waleczność narodu, a nie jego bierna męka. 

Zadanie 13. (0–1)

W poniższej tabeli przedstawiono wybrane założenia dwóch epok literackich:  pozytywizmu i Młodej Polski. Do każdej epoki dobierz odpowiedni cytat z utworu poetyckiego, wybrany spośród cytatów 1–3, ilustrujący założenia danej epoki. Wpisz
właściwy numer cytatu w odpowiednie miejsce w tabeli.

Cytaty z utworów poetyckich

1. Nieście więc wiedzy pochodnię na czele
I nowy udział bierzcie w wieków dziele,
Przyszłości podnoście gmach!

2. A gawiedź wierzy głęboko;
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko.

3. Jutro?... Nie wierzę, aby lepiej było,
i nie zazdroszczę już tej wiary – dzieciom...
Po co się łudzić?

Epoka literacka:
A. Pozytywizm  – cytat 1.
B.
Młoda Polska – cytat 3.

Zadanie 14. (0–2)
Przeczytaj fragment Wesela Stanisława Wyspiańskiego oraz zapoznaj się z plakatem, którego autorem jest Piotr Kunce

Czy na plakacie przedstawiono taką samą relację między inteligencją a chłopami, jaką ukazano w Weselu? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do plakatu i do podanego fragmentu Wesela albo do plakatu i do całego dramatu Stanisława Wyspiańskiego.

Przykładowa odpowiedź: Nie, relacja między inteligencją a chłopami nie jest taka sama na plakacie i w podanym fragmencie „Wesela”. We fragmencie dramatu Wyspiańskiego grupa społeczna chłopów, którą reprezentuje Czepiec, wydaje się znacznie bardziej dominująca niż inteligencji. Chłopi są porywczy i mogą stanowić fizyczne zagrożenie dla inteligentów z miasta. Tymczasem plakat sugeruje, że to inteligencja przewyższa chłopów. Założona noga na nogę pokazuje, że to eleganckie spodnie, symbolizujące inteligencje, są nad nogawką chłopską. W innym odczytaniu można spodziewać, że skoro jedna i druga nogawka pochodzą z różnych modowych stylów, a mimo to stanowią jedno ubranie, to między tymi warstwami istnieje swoista harmonia. Powyższy fragment temu przeczy. 

Zadanie 15. (0–1)
Wybierz jeden z poniższych tytułów części Przedwiośnia:
• Szklane domy
• Wiatr od Wschodu.

Wyjaśnij sens wybranego tytułu na podstawie znajomości powieści Stefana Żeromskiego.

Przykładowa odpowiedź:

Tytuł części:  Szklane domy 

Wyjaśnienie sensu tytułu części: Szklane domy dotyczą utopijnej wizji Polski, którą Cezaremu Baryce przedstawił jego ojciec w drodze do ojczyzny. Niestety, opowieść ojca rozmijała się z prawdą – był to tylko mit, który Cezary Baryka szybko zrewidował będąc w ojczyźnie.  

Zadanie 16.

Przeczytaj fragment powieści Rok 1984 George’a Orwella

Zadanie 16.1. (0–1)
Spośród podanych określeń (A–D) wybierz to, które charakteryzuje nowomowę stworzoną w państwie opisanym w powieści Rok 1984 George’a Orwella. Zaznacz właściwą odpowiedź.
A. zwiększanie liczby wyrazów nacechowanych emocjonalnie
B. ograniczanie liczby wyrazów bliskoznacznych
C. stosowanie wyrazów metaforycznych
D. nadużywanie czasowników

Zadanie 16.2. (0–1)
Na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella wyjaśnij, czemu służyło stworzenie nowomowy.

Przykładowa odpowiedź: Stworzenie nowomowy miało zaciemniać i przeszkadzać w komunikacji. Dzięki nowomowie rządzącym lepiej sterowało się informacjami i kształtowało obraz świata, nierzadko niezgodny z rzeczywistością. Nowomowa, która ostatecznie ogranicza zasób słów, ogranicza także możliwość krytyki i szerszego spojrzenia na działalność państwa Wielkiego Brata. 

Zadanie 17. (0–1)
Przeczytaj fragment Tanga Sławomira Mrożka.

Jaką postawę – typową dla bohatera romantycznego – przejawia Artur w zacytowanym fragmencie Tanga Sławomira Mrożka? W uzasadnieniu odpowiedzi odnieś się zarówno
do postawy Artura, jak i do postawy wybranego bohatera dramatu romantycznego.

Przykładowa odpowiedź: W zacytowanym fragmencie Artur przedstawia się jako wybitna jednostka, która jest ponad i obok „wszystkiego”. Pokazuje przy tym ogromną pewność siebie, poczucie wyższości ponad innymi. Swoją postawą może przypominać chociażby Konrad z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza, który w trakcie Wielkiej Improwizacji sprzeciwia się samemu Bogu, uznając siebie samego za lepszego od Boga.  

Zadanie 18.

W 3. części egzaminu należało przygotować wypracowanie. Wypracowanie dotyczyło następujących tematów:

• Człowiek – istota pełna sprzeczności.
• Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem?

W przypadku obu tematów, zdający musieli odnieść się do wybranej lektury obowiązkowej, innego utworu literackiego – np. powieści czy wiersza, a także wybranych kontekstów.