Matura próbna – język polski 2023: arkusz, odpowiedzi do zadań [na żywo] 

W mikołajki tegoroczni maturzyści otrzymali arkusze z próbnym egzaminem maturalnym z języka polskiego. To arkusz matury w nowej formule 2023, która pierwszy raz została przeprowadzona w tym roku. Jakie były zadania i jak brzmią poprawne odpowiedzi? Sprawdźcie nasz artykuł! 

^{fot. fragmenty pochodzące z arkusza diagnostycznego 2022 / OKE}

6 grudnia 2023 r. rozpoczęły się próbne egzaminy maturalne. Na pierwszy ogień – jak zawsze w tym przypadku – poszedł język polski. Właśnie poznaliśmy zadania, które udostępnione zostały przez OKE. Poza tym nasza redakcja na bieżąco przygotowuje proponowane poprawne odpowiedzi. 

Próbna matura z polskiego 2023 – odpowiedzi i zadania  

Arkusz z matury próbnej 2023 z języka polskiego można pobrać na stronie internetowej CKE - KLIK!. Oficjalny klucz odpowiedzi dostępny będzie dopiero 11 grudnia 2023.

Poniżej prezentujemy poszczególne zadania z tegorocznego arkusza próbnej matury z języka polskiego w formule 2023. Oprócz tego zapoznać można się z przygotowanymi przez naszą redakcję poprawnymi odpowiedziami, które oznaczone zostały za pomocą podkreślenia. W przypadku zadań otwartych – odpowiedzi są jedną z propozycji. Jeśli w inny sposób sformułowałeś odpowiedź w zadaniu otwartym, nie martw się, Twoja odpowiedź wciąż może być poprawna! 

Zadanie 1. (0-1)

Na podstawie tekstu Jana Parandowskiego wyjaśnij, na czym polega wada słowa pisanego. 

Odpowiedź: Słowo pisane nie oddaje tak dobrze intencji autora, kontekstu, jaki stanowią głos, gestykulacja, intonacja czy mimika (wyraz twarzy) mówiącego. Jest bardziej ujednolicone, mniej różnorodne niż mowa. 

Zadanie 2. (0-1)

Na podstawie tekstu Davida Diringera sformułuj argument potwierdzający myśl: pismo nadaje wiedzy ludzkiej trwałość. 

Odpowiedź: To pismo sprawia, że możemy przekazywać sobie nawzajem wiedzę. Potwierdza to historia: niewiele wiemy o starożytnych cywilizacjach, o życiu i wiedzy ludzi przed wynalezieniem pisma. Przed wynalezieniem pisma nie było sposobu, by przekazać wiedzę / informacje osobom będącym daleko lub potomnym – posłańcy, pośrednicy mogli o naszym przekazie zapomnieć lub dokonać przekłamań. 

Zadanie 2.2. (0–1) 

Czy myśl, że pismo nadaje wiedzy ludzkiej trwałość znajduje potwierdzenie w tekście Jana Parandowskiego? Uzasadnij odpowiedź.  

Odpowiedź: Tak, Parandowski również dowodzi, że pismo gwarantuje przetrwanie – nawet gdy zachodzą wielkie dziejowe kataklizmy. Wystarczył jeden egzemplarz, by wiedza, słowo przetrwało. Jan Parandowski podaje przykład przypadkowego odkrycia papirusów z wierszami Bakchylidesa i Herondasa, dzięki czemu ich twórczość została przywrócona potomnym. Takich przykładów w historii jest z pewnością więcej. 

Zadanie 3. (0–2)  

David Diringer oraz Jan Parandowski w swoich tekstach odnoszą się do kultury Chin. Rozstrzygnij, czy te odniesienia pełnią taką samą funkcję w argumentacji przedstawionej w każdym z tekstów. W uzasadnieniu odpowiedzi odwołaj się do obu tekstów.  

Odpowiedź: Nie, Diringer podkreśla boskie pochodzenie pisma oraz fakt, że dawało ono wiedzę oraz władzę nad osobami, które nie posiadały wykształcenia, tymczasem Parandowski podaje przykład pisma chińskiego jako takiego, które swą formą stara się oddać piękno słowa mówionego, także poezji. 

Zadanie 4. (0–1)

 Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do tekstu Davida Diringera oraz do tekstu Jana Parandowskiego. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.  

1. Tytuły obu tekstów mają charakter przenośny. PRAWDA

2. W obu tekstach zastosowano terminy naukowe. FAŁSZ

Zadanie 5. (0–4) Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: znaczenie słowa pisanego dla kultury. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.  

Autorzy tekstów podkreślają bardzo duże znaczenie wynalezienia pisma dla rozwoju cywilizacji i utrwalania wiedzy, jednak uwypuklają nieco inne aspekty i wymiary tego dokonania. Zacznijmy jednak od tego, co wspólne: Diringer podkreśla, że to przede wszystkim dzięki pismu jesteśmy w stanie utrwalić dokonania cywilizacji i wiedzę. Parandowski również przychyla się do tego zdania, ale o ile Diringer podkreśla niemal wyłącznie zalety wynalezienia pisma, o tyle Parandowski podkreśla, że literatura, szczególnie zaś – poezja – straciła wiele po wynalezieniu druku. 

Jak napisać notatkę syntetyzującą? - poradnik

Zadanie 6. Czy Jan Kochanowski w Pieśni XII rozumie rolę cnoty w życiu człowieka tak, jak określił tę rolę Lucjusz Anneusz Seneka w zacytowanym fragmencie tekstu O życiu szczęśliwym? W uzasadnieniu odpowiedzi sformułuj dwa argumenty – każdy w odniesieniu do obu tekstów.  

Rozstrzygnięcie: tak.

Artument 1: I podmiot liryczny, i Seneka uważają, że cnota to wartość najwyższa. To ona może dać nam bezpieczeństwo, szczęście i spokój w życiu. Nagrodą może też być życie wieczne w niebie (Kochanowski).

Argument 2: Cnota wymaga wysiłku i starań. Równocześnie cnota sama w sobie stanowi nagrodę dla człowieka, który o nią dba i jest źródłem szczęścia.

Zadanie 7: Podaj dwie różnice w kreacji postaci Matki Boskiej w tekście 1. i w tekście 2. 

Odpowiedź:

Różnica 1:

Sceny przedstawione w utworze rzeźbiarskim i tekście są różne: zgodnie z motywem piety Magda Boska trzyma Jezusa na kolanach, w wierszu jest świadkiem cierpienia Jezusa na krzyżu i bardzo pragnie mu pomóc, choć nie jest w stanie. 

Różnica 2: 

W przedstawionej rzeźbie Matka Boska jest smutna, lecz jej rozpacz i emocje są dużo mniejsze niż te opisane w tekście nr 2. W Tekście 1 Matka Boska jest ikoną, symbolem, w tekście 2 wydaje się dużo bliższa każdej matce cierpiącego dziecka.

Zadanie 8.1. (0–1) Spośród podanych stwierdzeń A–D wybierz i zaznacz to, które jest morałem bajki Niedźwiedź i liszka.  A. Mówienie niewygodnej prawdy silniejszemu jest ryzykowne. B. Utalentowany artysta jest przekonany o swojej wielkości. C. Głoszenie bezsensownych treści jest zabawne. D. Znudzone otoczenie łatwiej przyjmuje krytykę. 

Poprawna odpowiedź: A

Zadanie 8.2. (0–1) Które zwierzę w bajce Niedźwiedź i liszka zostało ukazane w sposób alegoryczny? Uzasadnij odpowiedź. 

Odpowiedź: Liszka, która staje się symbolem sprytu, starając się chwalić niedźwiedzia, by ocalić życie. 

Zadanie 9.1. (0–2) Zinterpretuj obraz na powyższym znaczku w kontekście problematyki Dziadów cz. III Adama Mickiewicza. W odpowiedzi uwzględnij dwa elementy graficzne widoczne na tym obrazie. 

Świece stanowią symbol ludzi, dla których Konrad planuje się poświęcić („Nazywam się Milijon – bo za milijony Kocham i cierpię katusze."), a krzyż to symbol Chrystusa zmartwychwstałego, odnoszący się do mesjanizmu, ważnego w „Dziadach" – Polska miała być „Chrystusem narodów" i poświęcić się, by cierpienie narodu przyniosło zbawienie świata.  

Zadanie 9.2. (0–1) 

Odpowiedź: Do Boga. Konrad prosi, by ten dał mu władzę, możliwość kontrolowania ludzi. Konrad uważa, że wie, jak uratować ojczyznę i chce poświęcić się dla dobra Polski, a nawet całej ludzkości. 

Zadanie 10. (0–2)

Przeczytaj poniższy fragment tekstu.  Topos oblężonej twierdzy obecny w literaturze i sztuce często związany był z symboliką twierdzy obronnej. Twierdza miała znaczenie dosłowne i oznaczała fortyfikację obronną z załogą oraz przenośne jako symbol obrony wartości, wolności, np. w Księdze Psalmów, w których za mocną warownię uznano Boga. Twierdze budowane na wzniesieniach miały na celu skutecznie chronić przed wrogiem i wszelkim złem.  Opracowano na podstawie: Małgorzata Krakowiak, Oblężenie: metafora i przenośnia, Katowice 2014.  W ramce podano tytuły trzech lektur obowiązkowych. W której z nich występuje topos oblężonej twierdzy? Wpisz właściwy tytuł w wyznaczonym miejscu i uzasadnij odpowiedź. W uzasadnieniu odwołaj się do sytuacji potwierdzającej jednocześnie znaczenie dosłowne i znaczenie przenośne wyrazu twierdza w tej lekturze.  

Kordian                       Potop                       Wesele 

Odpowiedź: „Potop". 

Topos oblężonej twierdzi występuje w powieści Sienkiewicza. Ukazana jest w niej obrona Częstochowy oblężonej przez Szwedów. Częstochowski klasztor jest symbolem ojczyzny, zaatakowanej przez najeźdźców, ostatnim bastionem obrony. W tej walce obrońców wspierać ma sam Bóg. 

Zadanie 11. (0–1)  Przeczytaj fragment wiersza Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej Kazimierza Przerwy- -Tetmajera. Czy podany fragment wiersza Kazimierza Przerwy-Tetmajera wpisuje się w nastrój końca XIX wieku? Uzasadnij odpowiedź. 

Koniec XIX wieku – tzw. „fin de siecle" to okres nostalgii, smutku, poczucia kresu pewnej epoki. To okres dekadentyzmu – poczucia obojętności i niepokoju, przekonania, że świat się kończy. Podobne emocje (przede wszystkim smutek) w podmiocie lirycznym wywołuje widok górskich zboczy. 

Zadanie 12. (0–2)  Przeczytaj wiersz Ulica Tadeusza Peipera oraz zapoznaj się z reprodukcją obrazu Kameleon Pawła Jarodzkiego. 

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń odnoszących się do przytoczonego wiersza Tadeusza Peipera Ulica oraz do obrazu Pawła Jarodzkiego Kameleon. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.  

1. Zarówno wiersz, jak i obraz wyrażają podziw dla cywilizacji i natury. FAŁSZ

2. W wierszu dominują elipsy. PRAWDA

3. Jednym ze środków wyrazu zastosowanych na obrazie jest kontrast. PRAWDA

Zadanie 13. (0–1) Przeczytaj poniższy fragment Dżumy Alberta Camusa. Na podstawie podanego fragmentu Dżumy lub całej powieści Alberta Camusa wyjaśnij sens sformułowania użytego przez ojca Paneloux: znaleźliśmy się w ciemnościach dżumy. 

Moment epidemii dżumy to dla ludzi chwila na refleksję, zastanowienie się nad tym, czy żyli zgodnie z przykazaniami Bożymi, czy nie. Epidemia to czas, w którym ludzie mają szansę odwrócić się od zła, nawrócić, żałować za grzechy. To ostatni moment na zmianę swojego postępowania. Paneloux mówi, by nie liczyć wyłącznie na miłosierdzie boskie – trzeba skruchy i konkretnych działań, by zyskać zbawienie. Czas, w którym człowiek jest „w ciemnościach dżumy" to czas próby i nawrócenia. 

Zadanie 14. (0–1) Jak Marek Edelman oceniał szanse na zwycięstwo powstańców w getcie warszawskim? Uzasadnij odpowiedź na podstawie podanego fragmentu Zdążyć przed Panem Bogiem lub całego reportażu Hanny Krall. 

Marek Edelman uważał, powstańcy w getcie nie mieli zbyt dużych szans na zwycięstwo. Zastanawiał się nawet, czy ich działania należy nazywać powstanie,, czy nie jest to po prostu „umieranie publicznie, na oczach świata". Chodziło o to, by nie być biernym, gdy ludzie w getcie zostali skazani na śmierć. Chodziło o śmierć na własnych warunkach, próbę oporu, brak zgody na bycie mordowanym.

Matura próbna 2023 - język polski - tematy wypracowania

Zadaniem abiturientów jest również napisanie wypracowania na jeden z 2 tematów do wyboru. Należy w nich rozważyć problem podany w temacie, przedstawić swoje zdanie i je uzasadnić.  W rozważaniach należy przedstawić argumenty, odwołując się do utworów literackich oraz do wybranych kontekstów (np. historycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, religijnego, mitologicznego, biblijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego). Jednym z utworów literackich musi być lektura obowiązkowa, wybrana spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 arkusza egzaminacyjnego. Wypracowanie powinno liczyć co najmniej 300 wyrazów.  

Tematy wypracowań: 

• Temat 1: Niebezpieczeństwo idealizowania rzeczywistości.
• Temat 2: Wierność tradycji a szukanie nowych dróg – różne postawy życiowe.

Powyższe odpowiedzi stanowią wyłącznie propozycję naszego redaktora, nie muszą być jedynymi poprawnymi, nie zawsze też wyczerpują dany temat.