Oto Książki Roku 2023!

Prawie 100 książek wydanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy rywalizowało o uznanie jurorów i internautów w konkursie i plebiscycie „Książki Roku 2023", organizowanym już po raz 15. przez redakcję serwisu Granice.pl. W głosowaniu oddano kilkadziesiąt tysięcy głosów. Które premiery ubiegłego roku warto przeczytać?

– W przypadku organizowanych przez nas plebiscytów kluczowa jest wiarygodność głosowania – mówi Sławomir Krempa, redaktor naczelny serwisu Granice.pl – Gwarantuje ją konieczność potwierdzenia głosów za pomocą SMS-ów. Dzięki temu możemy zapewnić, że w naszym plebiscycie głosują prawdziwi ludzie. SMS-y te są dla osób głosujących bezpłatne – wszystkie koszty pokrywa organizator plebiscytu, nie ma tu miejsca na oszustwa czy manipulacje. W ten sposób naprawdę oddajemy głos w ręce czytelników.   

Książki Roku 2023

Najważniejszą spośród nagród – nagrodę główną jury – otrzymała książka Księżyc nad Vajont. Fala. To pierwszy tom dylogii Katarzyny Kieleckiej opublikowanej przez Wydawnictwo Szara Godzina.

Seria Księżyc nad Vajont to znakomita propozycja dla wszystkich, którzy w powieściach obyczajowych szukają czegoś więcej aniżeli lekkiej historii z happy endem. Autorka w życie swoich bohaterów wplata historyczne wydarzenia i umiejętnie prowadzi przez nie czytelnika. Świetnie konstruuje też postaci, opisując ich życie w zastanych realiach: górskich warunkach w Vajont, głębokim polskim socjalizmie czy we współczesnej, prosperującej Łodzi. Katarzyna Kielecka znakomicie operuje słowem, jest świetną narratorką i obserwatorką ludzkich zachowań. Na stronach książki otrzymujemy wiarygodną, wzruszającą i poruszającą historię, która, owszem, mogłaby się wydarzyć. Nie ma tu miejsca na przesłodzone i proste rozwiązania. Nie ma szczęśliwych i cukierkowych splotów okoliczności, a los nie szasta kolejnymi szansami.

Księżyc nad Vajont to książka, która skłania do tego, by dowiedzieć się więcej o katastrofie na włoskiej zaporze, ale też by spojrzeć na własne życie z innej perspektywy. Jak autorka wielokrotnie podkreśla, nie majątek, nie pozycja społeczna, ale szczęśliwa i wspierająca się rodzina jest największym skarbem, jaki człowiek może otrzymać od losu.

Nagrodzona przez internautów powieść Maleńka Anny H. Niemczynow (Wydawnictwo Luna) to książka, która nie daje spokoju, ale zagląda i zapada głęboko w serce.

Choć proza ta bywa pogodna i przynosi dużą dozę pozytywnych refleksji, to jednak bohaterowie – ich błędy, wybory, postrzeganie świata – są dla czytelnika trudną lekcją. Każdy rozdział  prowokuje do przemyśleń i rozważań, na szczęście Anna H. Niemczynow dobrze wie, kiedy odpuścić i dać czytelnikowi trochę oddechu. 

Finał tej historii jest niezwykle mocny. Łamie pewien schemat, za co należy się autorce wielki ukłon.

Maleńka to ważny i cenny głos o naszych emocjach, o sztuce wybaczania, o byciu tu i teraz. A także o tym, że miłość nie dzieje się sama, ale trzeba o nią dbać.

Najlepsze książki roku 2023 – proza polska i zagraniczna

Nagrodę jury w kategorii prozy polskiej przyznano powieści W. & W. Gregory’ego Uznanie (Opener).

Uznanie to obowiązkowa pozycja dla rodziców i nastolatków. Dwie strony będą mogły dostrzec pewne mechanizmy swoich zachowań. Lub też odetchnąć z ulgą na myśl, że wypracowali sobie inne, lepsze relacje. Pełne akceptacji i miłości.

Uznanie to powieść, która trafia w serce, jest bardzo uniwersalna i prawdziwa. Nie przygnębia, choć smuci. Właśnie takich książek nam potrzeba. To powieść, którą należałoby postawić pomiędzy mistrzowskimi Wronami Petry Dvořákovej oraz nagradzaną książką Niepokój przychodzi o zmierzchu Marieke Lucasa Rijnevelda. To mocna, esencjonalna, wchodząca pod skórę lektura. 

Nagrodę czytelników otrzymała Maleńka Anny H. Niemczynow, która zdobyła również najwięcej głosów w całym plebiscycie. 

W kategorii prozy obcej najwięcej głosów czytelników zdobyła książka Johna Boyne'a Córka komendanta (Wydawnictwo Replika). To kontynuacja bestsellerowej powieści Chłopiec w pasiastej piżamie.

Córka komendanta to powieść o życiu w poczuciu winy, to szereg pytań o to, czy można brać odpowiedzialność za czyny rodziców, czy też wyłącznie za własne? To także opowieść o tym, że pokolenie wojenne nigdy nie uwolni się od wspomnień. Boyne świetnie oddał to w swojej książce, choć przecież pokazuje emocje i przeżycia córki kata, a nie ofiary.

Córka komendanta to interesująca, mocna, świetnie napisana powieść, która potrzebuje czasu, by czytelnik mógł po skończonej lekturze rozprawić się z przemyśleniami i poukładać kilka kwestii w głowie. Książkę z powodzeniem można czytać niezależnie od Chłopca… Z pewnością nie rozczaruje fanów pisarza.

Nagrodzona przez jurorów w kategorii prozy obcej książka Satoshi Yagisawy Moje miejsce w antykwariacie Morisaki (Kwiaty Orientu) to pasjonująca powieść kierowana nie tylko do miłośników czytania, zapalonych moli książkowych czy osób, które nie wyobrażają sobie życia bez pękającej w szwach biblioteczki. To opowieść dla wszystkich, którzy szukają w literaturze ukojenia.

Akcja powieści Moje miejsce w antykwariacie Morisaki płynie niespiesznie. Jest czas na głębsze spostrzeżenia bohaterów, na chwilę zastanowienia, na refleksję. Nie oznacza to jednak, że czytelnik nie dostrzeże upływu czasu w książce. Bynajmniej. Czas w Moim miejscu w antykwariacie Morisaki zdaje się odgrywać kluczową rolę.

Styl, jakim napisana jest książka, okazuje się bardzo dopracowany. Powieść nie jest długa, ale zawarto w niej wiele ważnych spostrzeżeń, nad którymi czytelnik powinien się pochylić. Yagisawa pokazuje drobne sprawy, które składają się na skomplikowaną mozaikę życia. Autor sprawnie łączy wszystkie elementy, pokazuje, jak splatają się losy wielu ludzi. Jak jedna zmiana – strata – pociąga za sobą lawinę cierpienia.

Książki Roku 2023 – kryminały, thrillery, komedie kryminalne

Brutalne zderzenie z rzeczywistością może być dla czytelnika szokiem. W nagrodzonej przez czytelników w kategorii kryminału powieści Szymek (Wydawnictwo Czarna Owca) Piotr Kościelny nikogo nie oszczędza, ale pokazuje, jak przerażające konsekwencje ma brak akceptacji, przemoc i społeczne wykluczenie. Ta książka to mocna i pozbawiająca tchu lektura. 

Poszukiwanie swojego prawdziwego ja, swojej tożsamości jest częścią życia każdego człowieka. Jednak w niesprzyjającym, zagrażającym środowisku podążanie tą ścieżką staje się koszmarem. Hejt, nienawiść, prześladowanie potrafią stłamsić każdego. A już na pewno młodego człowieka, który dopiero wchodzi w dorosłość.

Piotr Kościelny pokazuje bardzo niebezpieczne mechanizmy. Obnaża prawdziwe twarze tych, którzy próbują narzucić innym „prawdziwy“ porządek świata. I jednocześnie daje przestrogę. Nadzieję odbiera, bo przecież od początku znamy zakończenie… A przynajmniej pewną jego część.

Poza tematyką społeczną, Kościelny nie stroni od klasycznego kryminału. Wątek mordercy, który zabija nastolatki, przewija się w książce, by powrócić na moment w bardzo, ale to bardzo zaskakującym finale! Polecić więc warto Szymka czytelnikom, którzy szukają w literaturze prawdy, bezkompromisowości i mocnego uderzenia. 

Nagrodzona przez jurorów powieść Dowód przeciw tobie Katarzyny Żwirełło (Wydawnictwo Dreams) to klasyczny kryminał prowadzący czytelnika od motywu do zbrodni. Podążając za tropem sprawcy, analizując poszczególne wskazówki, odnajdujemy elementy splątanej układanki, która jest nie tylko intelektualną zabawą, ale i pozwala na emocje, jakie zawsze powinny towarzyszyć powieściom z dreszczykiem. 

Powieść Katarzyny Żwirełło pokazuje świat niejednolity, nieszablonowy, w którym role społeczne, w tym przypadku role policjantów i śledczych, nie stanowią sztywnego gorsetu póz. Komisarzom Joannie Motz i Piotrowi Rudowskiemu bliżej do komisarzy z literatury skandynawskiej niż do Herculesa Poirot. Nie mają swoich rytuałów, balansują na granicy prawa, niewiele w ich życiu jest pewne. Obarczeni wadami, a często nałogami, policjanci tego typu są lustrzanym odbiciem świata, z którego pochodzą mordercy, ale i ofiary. Nie stają w opozycji do zła, są w nim zanurzeni i potrafią je diagnozować, często dzięki własnym doświadczeniom. W efekcie daje to połączenie kryminału i thrillera, co może dostarczać czytelnikom dodatkowych emocji. Fabuła, tło i zagadka składają się w przypadku Dowodu przeciw tobie na solidną powieść dla odbiorców poszukujących historii, które porządkują naszą rzeczywistość i dają poczucie, że dobro zwycięża, a świat jest bezpieczny, bo banalność zła nie przemoże ludzkiej potrzeby walki z występkiem.

Bestie są wśród nas. Mordercy, sadyści, socjopaci. Czy rozpoznamy ich na pierwszy rzut oka? Może jeden z nich to nasz sąsiad? Kolega z pracy? Proboszcz? W nagrodzonej przez internautów w kategorii thrillerów powieści Daria Orlicz przekonuje, że drapieżnik potrafi doskonale się maskować, a żądza mordu jest niemożliwa do okiełznania.

Jedna z nas musi umrzeć (HarperCollins Polska) to mroczny thriller, którego akcja rozgrywa się w niewielkiej miejscowości na Mazurach. Jednak zanim się tam przeniesiemy, poznajemy jego – potwora w ludzkiej skórze, który w Afryce bierze udział w krwawym mordzie kobiet. Jak się okazuje, samo patrzenie na porażający rytuał to dla niego za mało. Po jakimś czasie instynkt brutalnego mordercy odzywa się ze zdwojoną siłą. Po powrocie do Polski tajemniczy mężczyzna znajduje pierwszą ofiarę i zaspokaja swój głód zabijania. O całej sprawie oraz o zaginięciu kolejnej dziewczyny dowiaduje się youtuberka Lena „Osa“ Osowska, która jedzie na miejsce, by przygotować materiał na swój kanał z historiami true crime.

Daria Orlicz portretuje brutalnego mordercę, który z łatwością żyje w dwóch światach. Obnaża także ludzkie fascynacje zbrodniami, bo przecież cały segment „true crime“ to zagłębianie się w mroczne odmęty ludzkiej psychiki i autentycznych wydarzeń. Prawda bywa gorsza od najbardziej wymyślnej fikcji! Youtuberka Osa zdaje sobie z tego sprawę i dla znalezienia dobrej historii jest w stanie dużo zaryzykować.

Jedna z nas musi umrzeć to przestroga przed różnymi obliczami człowieka. To także opowieść o pragnieniach i własnych ułomnościach. O zazdrości, przemocy, utracie kontroli i o tym, że kiedy to wszystko się zadzieje, trudno o zwycięzców. Każdy coś przegrywa. To lektura mocna, jej akcja jest wartka, a zakończenie – nieprzewidywalne!

Jurorzy wśród thrillerów nagrodzili Samotnię Anny Kańtoch (Wydawnictwo Marginesy)

Autorce udało się stworzyć fantastyczny klimat, pełen mroku, tajemnic i niedopowiedzeń – podkreśla czytelniczka serwisu Granice.pl.

– Zwraca też uwagę ciekawy zabieg narracyjny. Bohater nie widzi, nie może pisać, więc swoją historię relacjonuje w formie nagrań. Rozdziały są krótkie i wydają się formą specyficznej układanki, która powoli staje się całością, a rozwiązanie całej intrygi jest przemyślane i logiczne. Czytelnik cały czas towarzyszy Cichemu w poszukiwaniu prawdy, natomiast w miarę, jak akcja się rozwija, wzrasta napięcie i niepokój. Samotnia to mistrzowsko skonstruowana historia, opowiedziana głosem jednego niewidomego bohatera. Miejsce akcji to pewnego rodzaju symbol. Samotnia bowiem to nie tylko miejsce odosobnienia, którego bohater nie może samodzielnie opuścić, ale także miejsce uwięzienia go jako człowieka, który czuje się osaczony, bo nie może już prowadzić życia, jakie prowadził przed wypadkiem.

Samotnia to bardzo dobry thriller, napisany w doskonałym stylu – podsumowuje nasza czytelniczka.

Nagrodzona przez jurorów w kategorii komedii kryminalnej  powieść Siódmy koci żywot autorstwa Beaty i Eugeniusza Dębskich (Wydawnictwo Agora) to książka z pazurem. Dosłownie i w przenośni. Już na pierwszy rzut oka widać znakomity warsztat pisarski, zabawę konwencją, lekkość dialogów, a – przede wszystkim – miłość do zwierząt. Autorska para ma pod swoimi skrzydłami i koty i psy, a więc opisanie zachowań kotki zapewne stanowiło dla pisarskiego duetu frajdę. Co zresztą łatwo wyczuć.

Powieść Beaty i Eugeniusza Dębskich określić można mianem rozrywki premium. Miło obserwować świat z perspektywy kota. To zabieg, który pisarze lubią, ale nie każdemu udaje się tak dobrze i bezpretensjonalnie ograć taką narrację. Warto dodać, że autorska para, choć funduje nam sporo humoru, nie stroni od momentów pełnych napięcia i powagi. A to angażuje czytelnika bez reszty.

Świetna zabawa, dobrze skonstruowana zagadka, sporo akcji i fantastyczny styl gwarantują, że przy tej książce można spędzić miły czas! Najlepiej głaszcząc przy okazji czworonoga.

Nie warto zadzierać z kurierami. A przynajmniej nie z tymi, którzy swoją pracę zaczynają od… uwikłania się w sprawę o morderstwo! Nagrodzona przez internautów książka Moniki B. Janowskiej – Truposz za potwierdzeniem odbioru (Wydawnictwo Lucky) – to pełna humoru powieść z wyraźnym wątkiem kryminalnym.

Główną bohaterką Truposza za potwierdzeniem odbioru jest Krzysztofa. Do tej pory szczęśliwa matka i spełniona żona, której życie rozsypuje się jak domek z kart za sprawą niefortunnego zdarzenia w czasie urlopu. W efekcie jej mąż się wyprowadza, zabiera ze sobą pralkę, a wnosi o rozwód. Jakby nieszczęść było mało, do rodzinnego domu wprowadzają się – by wesprzeć porzuconą Krzysię – jej matka oraz eksteściowa.

Zakończenie wieloletniego małżeństwa, a na dodatek dwie starsze panie na głowie Krzysi sprawiają, że kobieta postanawia wziąć sprawy w swoje ręce. Dlatego właśnie zaczyna pierwszą pracę – w kurierce. Problem w tym, że już pierwszego dnia pracy, kiedy tylko przybywa na bazę, zamiast stosu przesyłek zastaje trupa właściciela hurtowni tekstylnej. Wkrótce Krzysztofa – przy pomocy uczynnego sąsiada, matki i teściowej, a także mieszkańców połowy Legnicy – rozpoczyna własne dochodzenie. Nie wie, że seria  niefortunnych zdarzeń dopiero się rozpoczyna…

Monika B. Janowska doskonale potrafi balansować na granicy żartu i ironii, tworząc powieści obyczajowe, które nie są pretensjonalne. Truposz za potwierdzeniem odbioru ma przede wszystkim bawić czytelnika – i to zdecydowanie się udaje. Nowa powieść Janowskiej to przykład sprawnie napisanej literatury rozrywkowej.

Książki Roku 2023 – powieści pełne emocji

Przyjaźń to relacja niezwykła, bo utkana z wielu uczuć. Nie brakuje w niej miłości, wzajemnej troski, poczucia duchowego pokrewieństwa. Ta prawdziwa powinna trwać do końca życia. Co może stanąć jej na drodze? Między innymi ten temat porusza Katarzyna Grabowska w nagrodzonej przez internautów w kategorii powieści obyczajowej książce Miłość wbrew regułom (Wydawnictwo Replika).

Miłość wbrew regułom to opowieść o tym, jak bardzo poplątane są ludzkie ścieżki i jak wiele błędów popełniamy. Bohaterowie wyrządzają sobie krzywdy, choć przecież nikt nie chce zadawać cierpienia. 

Grabowska tworzy też opowieść o przyjaźni, która wiele może przyjąć, ale nie jest relacją niezniszczalną. Przyjaźń nie jest przecież instynktowna i aż tak głęboka, jak miłość matki do dziecka. Może nie wytrzymać każdej próby.

Książka Grabowskiej to – w końcu – opowieść o wyborach i ich konsekwencjach. O tym, jak napędzają je namiętności i pragnienia, a rzadziej rozsądek. Pytanie, jak bohaterowie zniosą konsekwencje? O tym przekonać się można w trakcie lektury. 

Jurorzy wśród powieści obyczajowych wyróżnili powieść Kingi Stojek I Love You, Cherry (Wydawnictwo Jaguar).

Kinga Stojek w swej powieści otwarcie i szczerze opowiada o potrzebie akceptacji i o seksualności młodych ludzi. Autorka pokazuje też, jak słowa najbliższych potrafią stać się brzemieniem noszonym przez całe życie. I choć Florence poznaje przeszłość swojej babki, to jednak jej perypetie nie usprawiedliwiają tego, jakim była człowiekiem. Dobrze, że w powieści wybrzmiewa to w pełni!

I love you Cherry to ciepła, wartościowa i wciągająca powieść, w której autorka przeplata romans, obyczajówkę z elementami kryminału oraz k-pop-u.

Rodząca się namiętność, miłość, zdrada i traumy, które kładą wyjątkowo długie cienie. Nagrodzona przez jurorów w kategorii romansów powieść K.N. Haner pod tytułem Wycena (Wydawnictwo Ale!) to wciągająca historia o zaufaniu i próbie przełamania własnych lęków.

K.N. Haner pisze z dużą wrażliwością o tym, jak trudno odnaleźć się po traumie. Potrzeba wiele czasu i determinacji, by zacząć wychodzić ze swojej strefy komfortu. Pytanie, czy Cassie w ogóle miała szansę ją znaleźć, czy jednak pozostaje odsłonięta?

Wycena to opowieść o tym, że trzeba pokazać komuś swoją prawdziwą twarz, by pojawiło się uczucie. To także historia o tym, że seks jest językiem ciała, porozumieniem, które łączy dwie strony. Może zmieniać się wraz z doświadczeniami i potrzebami. Jeżeli oczekujecie po tej książce miłego pobudzenia i braku tabu – nie zawiedziecie się! Autorka rozwija skrzydła i potrafi rozpalić wyobraźnię.

Czasem nawet najmniejsze życiowe zmiany – także te nieplanowane – mogą przynieść wiele dobrego. Przekonuje się o tym Ola, bohaterka nagrodzonej przez internautów w kategorii romansów powieści Pauliny Molickiej Księgarenka na Miłosnej (Wydawnictwo Dragon).

Paulina Molicka osadza akcję swej powieści w niepozornej księgarence. Dzięki temu zabiegowi autorka tworzy nie tylko tradycyjną opowieść miłosną, ale także snuje historię o wyjątkowym miejscu. Molicka, ukazując kolejnych klientów księgarni, zarysowuje obraz społeczności, dla której mała, niezależna książnica okazuje się niezwykle istotna. Tym samym autorka ujawnia coś niezwykle ważnego: księgarnia nie jest jedynie sklepem z książkami, to przede wszystkim miejsce, w którym jego pracownicy oddają całe serce.

Osadzenie akcji w księgarni może nasuwać nas także na jeszcze jeden trop – ten związany z popkulturą. Nietrudno bowiem przypomnieć sobie o popularnym filmie sprzed lat – komedii romantycznej Masz wiadomość. Podobnie jak w hicie z udziałem Meg Ryan, także i w Księgarence na Miłosnej mamy opowieść o młodej kobiecie, która walczy o swoje miejsce na ziemi. W przeciwieństwie jednak do hollywoodzkiej produkcji, istnienie księgarni Oli – na szczęście – nie jest zagrożone. Księgarenka na Miłosnej niewątpliwie jednak spodoba się widzom wspomnianej produkcji.

Księgarenka na Miłosnej to powieść z nurtu comfort book – ta lektura sprawia ogromną przyjemność i satysfakcję. To książka z jednej strony niezobowiązująca, a z drugiej – na tyle absorbująca, że niełatwo odłożyć ją bez dokończenia „jeszcze jednego” rozdziału. Z całą pewnością sprawdzi się zarówno w upalne, wakacyjne wieczory, jak i przy kubku zimowej herbaty.

Najlepsze książki roku 2023 - z historią w tle i literatura faktu

Jurorzy wśród lektur z historią w tle wyróżnili książkę Niny Majewskiej-Brown Z Powstania do Auschwitz (Wydawnictwo Bellona)

Nina Majewska-Brown dowodzi, że sześćdziesiąt trzy dni spędzone w walczącej stolicy pozostawiły traumę, z którą większość tych, którzy przeżyli, nie poradziła sobie do końca życia. W przejmujący sposób pokazuje połączone z nadzieją początkowe ożywienie, optymizm, zapał oraz czynne zaangażowanie ogarniętych duchem walki warszawiaków. Pisze o stale towarzyszącym im uczuciu lęku i niepewności, ale też stopniowo potęgującej się bezradności i pogarszającym nastroju. To książka o bólu z powodu niepotrzebnej śmierci najbliższych, a także coraz bardziej słabnącej nadziei na szczęśliwą przyszłość. Emocje wzbudzają opisy trudnej sytuacji na ulicach, w domach (świat skurczył się do kilku metrów piwnicy) i szpitalach (dawno skończyły się leki oraz… trumny), oskarżenia ze strony przeciwników Powstania, relacja z ewakuacji (niczym upiorny pochód żywych trupów) najpierw do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie do Auschwitz, gdzie więźniowie szybko pozbawiani byli imienia, nazwiska, człowieczeństwa, godności, wolności i nadziei.

Publikacja Wydawnictwa Bellona jest lekturą jak najbardziej potrzebną. Napisana w sposób przejmujący, językiem interesującym, pozwala poznać powstańcze fakty oraz docenić poświęcenie tych, którzy walcząc, oddali życie za wolność ojczyzny. Na pytanie, czy decyzja o zrywie była słuszna, czytelnik musi odpowiedzieć jednak sam.

Internauci najczęściej głosowali na powieść Joanny Nowak Podróż wołyńska. Echa przyszłych dni (Wydawnictwo Replika). To przejmująca opowieść o trudnym sąsiedztwie na Kresach podczas II wojny światowej. Autorka umiejętnie splata losy polskich i ukraińskich bohaterów na Wołyniu w przededniu wydarzeń z 1943 roku, które historia nazwała rzezią wołyńską. Straszliwa zbrodnia, której ukraińscy nacjonaliści dopuścili się na polskiej ludności cywilnej, przez lata przemilczana, w ostatnim czasie stała się tematem niejednej powieści i wielu opracowań historycznych. Temat jest wciąż żywy i nieustannie pulsuje we wspomnieniach starszych Polaków, którzy jako dzieci przeżyli masowe mordy na Wołyniu, zatem kolejne pojawiające się opracowania i powieści poruszające sprawę rzezi wołyńskiej, cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem.

Joanna Nowak zadedykowała swoją książkę babci Anieli i jej bliskim, którzy przetrwali wołyńskie piekło. Odwołując się do tej historii, stworzyła mozaikę postaci i zdarzeń na tle świata, którego różnorodność i wielowymiarowość stała się jego piętnem, a wspomnienie o nich zostało naznaczone cierpieniem i hańbą.

Podróż wołyńska, której pierwszym tomem jest wydana właśnie powieść Echa przyszłych dni, to zapowiedziana przez wydawcę saga. Dramatyczne losy rodziny Stawińskich i ich sąsiadów nie kończą się wraz z ostatnią stroną tej książki. Intrygi i kłamstwa, które znaczą los Stawińskich zapewne będą podstawą do kolejnych tomów, zapowiadanych przez Wydawnictwo Replika.

Nazywany złotem Bałtyku bursztyn – kopalina pochodząca z drzew iglastych – należy do minerałów z determinacją poszukiwanych przez bursztynników. O jednym z nich opowiada nagrodzony przez internautów w kategorii literatury faktu Człowiek z bursztynu, reportaż przedstawiający Tomasza Ołdziejewskiego, który od początku przejawiał pewność siebie, sprecyzowany plan na życie i charyzmę; od początku też marzył o wolności i wielkim świecie. 

Sławiąca bursztyn „opowieść morska” rozpoczyna się od ciasnego warsztatu przy ulicy Gdańskiej w Sztutowie, gdzie znalezione bursztyny obrabiał najpierw ojciec Tomasza – Jan, a po nim Tomasz. To właśnie tam (dziś warsztat znajduje się w innym miejscu i jest nowoczesny) powstawały dzieła dające satysfakcję, budzące zachwyt, a czasami i zazdrość innych bursztynników, dzieła wymagające ogromu pracy, ale też przynoszące imponujące zyski. Sięgnięcie przez autorów do czasów sprzed czterdziestu milionów lat daje wgląd w historię bursztynu (porośnięta lasem prastara Fennoskandia, morze eoceńskie, przemieszczanie się żywicy, początki połowów, bursztynowy szlak), a ciekawie przedstawiona treść pozwala zrozumieć fenomen bursztyniarstwa.

Książka Człowiek z bursztynu to przelana na papier przez reportażystkę Sylwię Winnik opowieść Tomasza Ołdziejewskiego o nim samym oraz o ludziach morza. Oprócz opisów zdarzeń, zabawnych sytuacji i wartych zapamiętania przygód, w lekturze znalazły się wyjaśnienia dotyczące kwestii technicznych, rady specjalistów w dziedzinie poławiania i obróbki bursztynu oraz treści składające się na emitowany w telewizji HISTORY Channel dokumentalny program Złoto Bałtyku (każdy sezon to nowe twarze, nowe przygody i nowe bryłki bursztynu). W ramkach zamieszczono wyjaśnienia specjalistycznych pojęć, a na zdjęciach (pochodzących z wielu źródeł) przedstawiono codzienne życie pełnego pasji bursztynnika. Pomocą służą bibliografia, netografia i przypisy. Treść wzbogaca często przewijający się motyw bursztynowego serca, a wzrok zatrzymuje widok okazałego bursztynu na okładce (wyczuwalny pod palcami, z błyskiem cieszącym oko).

Publikacja Wydawnictwa FLOW jest lekturą ukazującą niezaprzeczalny urok bursztynu, zwanego złotem Bałtyku.

Nagrodę jury w kategorii literatury faktu otrzymała książka Anny H. Niemczynow Ciche cuda. Z zachwytu nad życiem (Wydawnictwo Luna).

Szczera opowieść o sobie, odsłonięcie historii swojego życia przed czytelnikami – to wyzwanie dla twórcy. Po co stawać w prawdzie? Po co pisać książkę o swoich doświadczeniach, wyjawiać prawdę? Anna H. Niemczynow pokazuje, że choć los bywa bezlitosny, nikogo nie oszczędza i niczego nie ułatwia, nie wolno się poddawać. W ręce czytelników oddaje niezwykle szczerą publikację, która dopełnia jej twórczość. Ciche cuda to autobiografia i pamiętnik zarazem.

Anna H. Niemczynow w książce Ciche cuda nie kreuje się na bohaterkę czy zwyciężczynię. Jest za to rozbrajająco szczera, odważna, otwarta. Pokazuje, jak mocno jej przeżycia splatają się z twórczością. Czytelniczki mogą zobaczyć odbicie autorki w swoich ulubionych książkach.

Czyta się Ciche cuda jak doskonałą powieść, pamiętnik, momentami – psychologiczny poradnik. Trudno się oderwać! A po skończeniu lektury rodzi się pragnienie, by sięgnąć po wszystkie książki autorki i poznać jej twórczość jeszcze lepiej. Ciche cuda krzepią, dodają wiary, otuchy, otulają. Do tej książki można wracać na wyrywki i za każdym razem przeżyć coś nowego.

Książki Roku 2023 – fantastyka

Nagrodę jury otrzymała powieść Tashy Suri Jaśminowy tron. Płonące królestwa (Fabryka Słów). To opowieść o walce o władzę, o miłość, o własną niezależność.

Jaśminowy tron to barwnie napisana powieść fantasy, w której interesująco nakreślony świat fantastyczny łączy się z popularnymi w literaturze motywami. Pierwszy tom cyklu Płonące królestwa to także interesujący przykład powieści, w której zburzony zostaje patriarchalny i heteronormatywny układ sił.

Jaśminowy tron to świetny przykład współczesnej prozy fantasy z udziałem silnych kobiecych bohaterek, a jednocześnie to interesująca opowieść o destrukcji politycznych układów. Książka Tashy Suri to lektura fascynująca, która jednocześnie – poza dużą dozą rozrywki – dostarcza czytelnikowi wielu okazji do przemyśleń.

Nagrodę internautów w tej kategorii przyznano powieści Opowieści starych drzew. Popioły na rozstajach, której autorką jest Agnieszka Osikowicz-Chwaja (Wydawnictwo Alegoria). 

Trzecia część świetnej serii nie odbiega poziomem od pozostałych: wciąga czytelniczkę w swój świat bez reszty – podkreśla Joanna Tekieli – A gdy zamyka się książkę, nie sposób przestać myśleć o tym, jakie niesie przesłanie. Czy może raczej: przesłania, bo jest ich w tej serii wiele. To opowieść o wojnie i o tym, że zawsze jest absurdalna i pochłania niewinne ofiary. O władzy, która demoralizuje. O obłudzie polityki. O hipokryzji. O niebezpieczeństwie, jakie niesie ze sobą wszelki radykalizm, nawet (a może szczególnie) jeśli u jego podstaw tkwi religia, pozornie głosząca pokój.

Autorka stworzyła wyrazistych bohaterów i pokazała piękne przyjaźnie, braterstwo (i siostrzeństwo) na polu walki, poświęcenie, szacunek i wierność wobec towarzyszy broni. Pokazała też niszczycielską siłę wojny, jej brutalność i konsekwencje – niestety, obecnie możemy je oglądać „na żywo” i wiemy, że nic nie jest przesadą… Ale mamy tu też nadzieję – że zawsze znajdą się ludzie przyzwoici, wierni, uczciwi, szlachetni. I nawet, jeśli będą musieli żyć w ukryciu – to może kiedyś nadejdzie ich czas, kiedy to właśnie tacy jak oni zbudują nowy świat…

Książki Roku 2023 - propozycje dla młodych czytelników

Do szczególnie niezwykłych miejsc należy ulica Pazurkowa, gdzie wciąż bardzo wiele się dzieje. W należącym do serii Ulica Pazurkowa nagrodzonym przez jurorów jako najlepsza książka dla najmłodszych czwartym już tomie przygód sympatycznych bohaterów na czytelnika czeka nie lada wyzwanie. Tym razem Zaklinacz kotów (Wydawnictwo Bis) pokaże, na co go stać.

Opowieść o przyjaciołach z ulicy Pazurkowej skierowana została do uczniów młodszych klas szkoły podstawowej. Dzieci ucieszą się ze spotkania psio-kocio-ludzkich bohaterów, których przecież doskonale znają z poprzednich trzech tomików serii: biorąc wraz z nimi udział w zakrojonej na szeroką skalę akcji ratującej uwięzione na wysokości koty, będą się znakomicie bawić.

Mnóstwo opisanych przez autorkę sytuacji oraz zachowań (w szkole, w domu i na podwórku) stanowi okazję dla rodziców, którzy w rozmowach z dziećmi będą mogli omówić zagadnienia relacji koleżeńskich, współdziałania w grupie oraz pomocy udzielanej innym. Pouczającą treść historyjki wzmagają sympatyczne, kolorowe, całostronicowe ilustracje autorstwa Katarzyny Zielińskiej, natomiast wewnętrzne strony okładki prezentują zwielokrotnione grafiki ukrywających się wśród wierzbowych gałązek kociaków. Ważne są też: duży format książki, twarda okładka, sztywne kartki i powiększone odstępy między linijkami. Publikacja Wydawnictwa Bis uczy i bawi. Jest więc warta uwagi.

Powszechnie wiadomo, że najlepszym sposobem wspierania rozwoju dziecięcej osobowości są bajki, baśnie oraz legendy. Bawią i uczą, a obecny w nich związek z wydarzeniami magicznymi sprawia, że wyobraźnia zostaje wzbogacona o nowe doznania. Wszystkie te cechy posiada należąca do serii Ziarenka piasku książka Emilka i potwory z legend, która otrzymała nagrodę internautów w kategorii „dla najmłodszych".  

Historyjka, jaką Kamila Stokowska opowiedziała na łamach publikacji Wydawnictwa Lemoniada, jest lekka i zabawna. W pouczającą treść wplecione zostały mityczne postaci, znane czytelnikowi z edukacji przedszkolnej i szkolnej (Bazyliszek, Syrenka Warszawska, Żmij Lubelski, Smok Wawelski). Oko przyciągają zabawne, duże, wyraźne, kolorowe ilustracje autorstwa Marty Grabowskiej. Wielobarwna, różnorodna pod względem wielkości oraz kroju czcionka, dotycząc pojedynczych liter, sylab, słów lub fragmentów zdań, skupia uwagę na poszczególnych detalach historyjki. Strony z tekstem oddzielają kartki z zadaniami do wykonania (poszukaj, narysuj, pokoloruj, przyklej, zaznacz, uzupełnij, stwórz), każde z zadań zostało opatrzone ikonką z odpowiednim znaczkiem (niektóre fragmenty tekstu kończą ciekawostki oraz polecenia). Zamieszczona na końcu Europejska mapa potworów posiada legendę do uzupełnienia. Rozkładane skrzydełka okładki mieszczą wielkoformatowy wizerunek potwora (wraz z jego cechami charakterystycznymi) oraz miejsce na osobiste notatki.

Sięgając po książkę Emilka i potwory z legend, czytelnik z pewnością nie będzie zawiedziony. Może i jemu uda się stworzyć legendę o miłym potworze?

Małgorzata Starosta zna się chyba na magii, bo w nagrodzonej przez jurorów w kategorii „dla starszych dzieci" książce  Godzina czarów (Wydawnictwo Dwukropek) z łatwością wciąga czytelnika w świat, gdzie legendy zaklęte na kartach starych ksiąg okazują się żywe i tylko czekają na moment, aż pojawi się ktoś, kto będzie mógł rozwikłać zagadkę. Główna bohaterka, Nina, początkowo nie wie, że wszystkie niezwykłe wydarzenia, jakie mają miejsce w domu, nie są wcale przypadkowe. Z zacięciem godnym Sherlocka Holmesa rusza więc śladem wskazówek. Z rozdziału na rozdział emocje rosną!

Godzina czarów urzeka nie tylko świetnie skonstruowaną historią, ale też kreacjami bohaterów. Miłośnicy takich seriali jak Wednesday czy Sabrina, nastoletnia czarownica od razu poczują, jak otula ich niesamowity klimat magii, jesiennej zawieruchy, a – przede wszystkim – zapach starych książek. Od tej powieści biją ciepło i radość. Można na chwilę wejść, tak jak Nina, do innego świata, w którym choć dzieją się czasem rzeczy niepokojące i straszne, to jednak wiemy, że ostatecznie wszystko musi znaleźć swój szczęśliwy finał. Ale czy aby na pewno? Zaskakujące zakończenie Godziny czarów sprawia, że nic nie jest oczywiste!

Powieść Małgorzaty Starosty polecić warto czytelnikom w każdy wieku. Ta książka rozpala wyobraźnię, odwołuje się do sympatii z dzieciństwa (czary! Harry Potter!), ujmuje też lekką narracją i poczuciem humoru.

Nagrodzona przez internautów wśród propozycji dla starszych dzieci Duma i uprzedzenie (Zielona Sowa) to adaptacja klasycznej powieści Jane Austen, skondensowana i dostosowana do oczekiwań współczesnych młodych czytelników. 

Napisaną w konwencji romansu, pełną humoru społeczno-obyczajową powieść czyta się szybko, lekko i przyjemnie. Barwny język przekazu rozbudza wyobraźnię, nie tylko przenosząc czytelnika w olśniewający świat balów oraz wiejskich rezydencji, ale również umożliwiając mu wędrówki po bezludnych wzgórzach, malowniczych dolinach, gęstych sosnowych lasach i łowiskach obfitujących w pokaźne pstrągi. Łatwo wyobrazić sobie barwnie opisywane miejsca, uczestnicząc tym samym w nieoczekiwanych wydarzeniach. Łatwo zrozumieć sposób myślenia oraz zachowania bohaterów żyjących w czasach, gdy prestiż kobiety zależał wyłącznie od posiadania męża, a o zamążpójściu nie decydowały uczucia, gdy pieniądz odgrywał zasadniczą rolę, zaś pozycja społeczna miała niebagatelne znaczenie (zamieszczona na końcu książki notka pokazuje świat w 1813 roku: gdzie ludzie żyli, jak ubierały się kobiety, a jak mężczyźni, jak ludzie podróżowali).

Nagrodę jury w kategorii dla młodzieży otrzymała powieść Holly Jackson Grzeczna dziewczynka musi zginąć. To ostatni, trzeci tom serii Przewodnik po zbrodni według grzecznej dziewczynki (Books4YA). Tym razem to główna bohaterka, Pippa, staje się celem ataków stalkera. Podglądacza, który zdaje się znać każdy jej ruch, krok i zamiar. Grozy dopełniają złowieszcze wiadomości "kto będzie cię szukał, kiedy sama zaginiesz?". Czy i tym razem Pippie uda się doprowadzić śledztwo do końca, skoro sama staje się jego ofiarą?

Finał serii okazuje się co najmniej równie wciągający, jak poprzednie tomy, akcja płynie dynamicznie, a opisywane wydarzenia zmieniają się jak w kalejdoskopie.

Grzeczna dziewczynka musi zginąć to powieść, od której nie sposób się oderwać. To powieść, której niemal nie sposób odłożyć na półkę przed poznaniem finału tej historii. Największe atuty książki to dynamiczna akcja, bardzo wiarygodni bohaterowie i zaskakująca intryga z wieloma niespodziewanymi zwrotami akcji. Finał z pewnością usatysfakcjonuje wszystkich miłośników serii.

Nagrodzona przez internautów w kategorii dla młodzieży powieść Elizy Mikulskiej Pani bibliotekarka na tropie pokazuje, jak bardzo ekscytujące mogą być czekające nas wyzwania.

Publikacja Wydawnictwa Lucky przeznaczona jest dla młodych czytelników. Wartka akcja oraz spora dawka emocji skutecznie przykuwają uwagę. Czarno-białe ilustracje autorstwa Natalii Mikulskiej ułatwiają czytelnikowi włączenie się w akcję ratowania miasteczka. W kryminalną treść sprawnie wplecione zostały trafne spostrzeżenia, proste wyjaśnienia, życiowe rady, pytania dotyczące konkretnych zachowań, a także wiadomości z zakresu biologii i fizyki. Pokazując moc przyjaźni, życzliwości, wzajemnego zrozumienia oraz dobrych relacji międzyludzkich, którymi to wartościami Eliza Mikulska przeplata wątki detektywistyczne, Pani bibliotekarka na tropie zabiera czytelnika w podróż pełną przygód. A wrażeń nie brakuje.

To już wszystkie publikacje nagrodzone w plebiscycie „Książki Roku 2023". Ze zgłoszonymi tytułami zapoznać się można na stronie internetowej plebiscytu, natomiast recenzje biorących udział w konkursie książek, ich fragmenty, a także obszerne opinie czytelników znajdziecie, oczywiście, w naszym serwisie.